اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی ) : صنایع ادبی و فنون علم بدیع به‌کار رفته در قرآن
علم بدیع یکی از شاخه‌های علم بلاغت است. بنیانگذار این علم، امیری از دودمان عباسیان به نام عبدالله بن معتز (م 296 ق) صاحب کتاب ~البدیع~ است. پس از او قدامة بن جعفر از معاصران ابن‌معتز، و پس از وی مشاهیری از ادب و بلاغت به گستره این علم افزودند تا این که ابن‌ابی‌الاصبع مصری در کتاب ~بدایع‌القرآن~ صناعات این علم را به نهایت رساند و علاوه بر آورده‌های پیشینیان، 33 صنعت دیگر نیز به این علم افزود و برای همه انواع بدیع، شاهدی قرآنی اقامه کرد. منظور از «بدایع قرآن» همان صنایع ادبی و بلاغی و بدیعی به کار رفته در قرآن است.
جلال‌الدین سیوطی به نقل از ~بدایع‌القرآن~ ابن‌ابی‌الاصبع، نزدیک به یکصد نوع صنعت ادبی از بدایع قرآن را برشمرده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: مجاز؛ استعاره؛ تشبیه؛ کنایه؛ ارداف؛ تمثیل؛ ایجاز؛ اتساع؛ اشاره؛ مساوات؛ بسط؛ ایغال؛ تتمیم؛ تکمیل؛ احتراس؛ استقصا؛ تذییل؛ تردید؛ تکرار؛ تفسیر؛ ایضاح؛ مذهب کلامی؛ مناقضه؛ تمکین؛ توشیح؛ تسهیم؛ تصدیر؛ توریه؛ استخدام؛ التفات؛ اطراد؛ انسجام؛ ادماج؛ افتنان؛ اقتدار؛ استدراک؛ استثنا؛ تفویف؛ تقسیم؛ تدبیج؛ تنکیت؛ تضمین؛ جناس؛ حسن‌النسق؛ عکس؛ عنوان؛ فرائد؛ مبالغه؛ مطابقه؛ مقابله؛ مراجعه؛ نزاهت؛ ابداع؛ حسن ابتدا؛ حسن ختام؛ حسن تخلّص؛ استطراد و….
بسیاری از این بدایع به طور جداگانه در مدخل‌های مربوط توضیح داده شده‌اند.
نیز ر.ک:اسلوب ادبی قرآن.
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- ائتلاف، ابداع (ادبیات)، احتراس، ادماج، ارسال مَثَل، استثناء ( علوم قرآنی )، استخدام ( علوم قرآنی )، استدراک و استثنا، استطراد، استقصا، اشاره ( علوم قرآنی )، اشتغال ( علوم قرآنی )، اضمارفعل، اطراد ( علوم قرآنی )، افتنان، اقتدار ( علوم قرآنی )، اقتصاص ( علوم قرآنی )، اقتضاب، التزام ( علوم قرآنی )، التفات، القای کلام شک آور، انسجام، ایجاب (ادبیات)، ایضاح بعد از ابهام، ایغال، اِبدال، اِتّساع، اِرْداف، اِعراض از تصریح به حکم، اِلغاز، بسط، تأکید مدحی شبیه به ذم، تتمیم، تجرید ( علوم قرآنی )، تخلّص، تدبیج، تذییل، ترتیب ( علوم قرآنی )، تردید ( علوم قرآنی )، ترقی ( علوم قرآنی )، تسهیم، تشبیه حسن، تشریع ( بدیع )، تصدیر ( علوم قرآنی )، تعدید، تعریض ( علوم قرآنی )، تعریف ( بلاغت )، تعطف، تعلیل ( علوم قرآنی )، تفویف، تقسیم (بلاغت)، تکرار ( بدیع )، تلاؤم، تنکیت، تهذیب، توریه ( علوم قرآنی )، توسّع، توشیح، جمع ( علوم قرآنی )، جمع با تفریق و تقسیم، جمع مؤتلف و مختلف، جمع و تفریق، جمع و تقسیم، جناس، جناس مضارع، حذف، حسن بیان، حسن تخلّص، حسن ختام، حسن نسق، حمل کلام بر مجرای شک، حمل لفظ بر غیر مقتضی، حمل لفظ بر یکی از دو معنا، حمل لفظ برمعنای ظاهر، حمل مجمل بر مبین، حمل وصف بر معنای غالب، حُسن ابتدا، رجوع ( علوم قرآنی )، رجوع ضمیر به لفظ، رجوع ضمیر به معنا، ردّ الصدر علی العجز، زیادت ( علوم قرآنی )، سجع (قرآن)، سلب و ایجاب، صحت تفسیر ( بدیع )، صحت تقسیم ( بدیع )، ضمیر به لفظ، ضمیر جمع، طباق، طرد و عکس ( علوم قرآنی )، عتاب نفس، عکس ( علوم قرآنی )، عنوان ( علوم قرآنی )، غُلوّ (ادبیات)، فرائد، قلب (بلاغت)، قول به موجب، لَفّ و نشر، مؤاربه، مبالغه ( علوم قرآنی )، متنافر، محاذات، مدرج، مراجعه ( علوم قرآنی )، مزاوجه (ادبیات)، مشاکلت ( علوم قرآنی )، مقابله (ادبیات)، ملائمه، مماثله (ادبیات)، نحت، نزاهت ( علوم قرآنی )، هدم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.