تسهیم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تسهیم : دلالت غیرمستقیم بخشی از کلام بر بخش بعدی
«تسهیم» از اسلوب‌های بدیعی و به این معنا است که گوینده، ساختمان کلام را به گونه‌ای قرار می‌دهد که بعضی از آن بر بعضی دلالت کند و چون صاحب طبعی، بخش اول از کلام را بشنود، بتواند مابعد آن را حدس بزند؛ مانند: «وَقِیلَ یَا أَرْضُ ابْلَعِی مَاءکِ وَیَا سَمَاء أَقْلِعِی وَغِیضَ الْمَاء وَقُضِیَ الأَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَی الْجُودِیِّ وَقِیلَ بُعْداً لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِینَ»؛ «و گفته شد‌ای زمین آب خود را فرو بر و‌ای آسمان (از باران) خودداری کن و آب فرو کاست و فرمان گزارده شده و (کشتی) بر جودی قرار گرفت و گفته شد مرگ بر قوم ستمکار» (هود// 44) .
این صنعت را از آن جهت تسهیم خوانده‌اند که گوینده، شنونده را در دانستن بعضی از آن‌چه خواهد گفت سهیم و شریک کرده است.
منابع
- در قلمرو بلاغت : صفحه 723
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 330
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 284
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 437