عتاب نفس

توضیح مفهومی

عتاب نفس : ملامت کردن خویشتن؛ از اسلوب بدیعی قرآن

«عتاب نفس» یکی از شیوه‌های بدیع در قرآن، آن است که کسی نفس خود را مورد خطاب قرار داده و آن را توبیخ، مذمت و ملامت ‌کند و از اعمال گذشته خود حسرت ‌خورد؛ مانند:

1. «وَیَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَی یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلاً» و روزی است که ستمکار دست‌های خود را می‏گزد (و) می‏گوید‌ای کاش با پیامبر راهی برمی‏گرفتم» (فرقان// 27) .

2. «أَن تَقُولَ نَفْسٌ یَا حَسْرَتَی علَی مَا فَرَّطتُ فِی جَنبِ اللَّهِ»؛ «تا آنکه (مبادا) کسی بگوید دریغا بر آنچه در حضور خدا کوتاهی ورزیدم» (زمر// 56).

منابع

1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 317

اصطلاح‌نامه

اعم

اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 317