تفویف
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تفویف : استفاده از فنون بدیعی مختلف در جملات متوالیِ مستقل با تساوی جمله‌ها در وزن
یکی از اسلوب‌های بدیعی قرآن 'تفویف' است؛ یعنی گوینده در کلام خود مفاهیم گوناگونی مانند مدح، وصف و فنون دیگر را بیاورد و هر کدام از فنون را در جمله‌ای مستقل بگنجاند؛ به شرط این که در وزن با یکدیگر مساوی باشند و در سجع از همدیگر جدا شوند.
'تفویف' در جمله‌های بلند، متوسط و کوتاه واقع می‌شود.
مثال جمله طولانی، نقل سخن ابراهیم خلیل (ع) است که می‌فرماید: «الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ ** وَالَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَیَسْقِینِ ** وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ ** وَالَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ»؛ «آن کس که مرا آفریده و همو راهنماییم میکند و آن کس که او به من خوراک میدهد و سیرابم میگرداند و چون بیمار شوم او مرا درمان میبخشد و آن کس که مرا میمیراند و سپس زندهام میگرداند» (شعراء // 78 - 81) .
در این آیه، محاسن بدیعی فراوانی به‌کار رفته که یکی از آن‌ها 'مناسبت' است که در 'خلقنی' و 'یطعمنی' وجود دارد، و نیز 'تنکیت' که در آیه: «و إذا مَرِضتُ» هست؛ زیرا حضرت ابراهیم، افعال خیر را از خدای متعال و فعل شر را از آن خود می‌داند؛ و این بالاترین درجه ادب است.
مثال جمله متوسط: «تُولِجُ اللَّیْلَ فِی الْنَّهَارِ وَتُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَتُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَتُخْرِجُ الَمَیَّتَ مِنَ الْحَیِّ»؛ «شب را به روز در می‌آوری و روز را به شب در می‌آوری و زنده را از مرده بیرون می‌آوری و مرده را از زنده خارج میسازی» (آل عمران// 27) .
در این آیه، محاسن بدیعی از جمله مطابقت، عکس و تبدیل تحقق یافته است.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 304
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 798
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 706
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تفویف به زیرصفحه تفویف/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.