اصول فقه ( حوزه اصلی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اصول فقه ( حوزه اصلی ) : دانش پیرامون قواعد و ابزار استنباط احکام فقهی
اصول فقه، دانشی است که قواعد آن برای استنباط احکام شرعی به کار گرفته می‌شود.
در تعریف اصول فقه، تعبیرهای گوناگونی از قدما و متأخران علمای شیعه و اهل سنت وارد شده که هر یک، مورد نقض و ابرام قرار گرفته است.
مشهور اصولیون، آن را چنین تعریف کرده‌اند:
' العلم بالقواعد الممهدة لاستنباط الاحکام الشرعیة الفرعیة ' اصول فقه، علم به قواعدی است که برای به دست آوردن احکام شرعی فرعی، آماده شده است '.
این تعریف، مورد نقض و ابرام قرار گرفته است؛ ' صاحب کفایه ' پس از ایراد اشکال به آن، می‌گوید: بهتر است اصول فقه را چنین تعریف کنیم:
«بانه صناعة یعرف بها القواعد التی یمکن ان تقع فی طریق استنباط الاحکام، او التی ینتهی الیها فی مقام العمل»' اصول فقه، صناعتی است که به وسیله آن، قواعدی شناخته می‌شود که یا صلاحیت دارد در راه استنباط احکام شرعی به کار گرفته شود یا مکلف در مقام عمل و امتثال برای رهایی از تردید، به آنها تمسک نموده و عمل خود را به آنها مستند می‌نماید '. [۱]
میرزای نایینی در ' فوائد الاصول ' در این باره می‌گوید:
'ینبغی تعریف علم الاصول بان یقال: ان علم الاصول عبارة عن العلم بالکبریات التی لو انضمت الیها صغریاتها یستنتج منها حکم فرعی کلی '. [۲]
برخی از اصولیون اهل سنت، اصول فقه را چنین تعریف نموده‌اند:
' انه ادراک القواعد التی یتوصل بها الی استنباط الفقه ' اصول فقه، علم به قواعدی است که برای استنباط احکام فقهی به آنها تمسک می‌شود '.
از بررسی تمام این تعریف‌ها، به دست می‌آید که قواعد اصول فقه، برای استنباط احکام شرعی به کار می‌رود؛ برای مثال، استنباط حکم وجوب نماز از آیه ' اقیموا الصلاة ' متوقف است بر این که اولاً:
صیغه امر ' اقیموا ' در وجوب، ظهور داشته باشد؛ ثانیاً: ظهور قرآن، برای غیر معصوم نیز حجت باشد، و این دو مقدمه، دو قاعده کلی است که در اصول به اثبات می‌رسد.
پانوشت
منابع
- معارج الاصول : صفحه 47
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 1
- اصول الفقه : صفحه 5
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 31
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اصول فقه ( حوزه اصلی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
وابسته
- احکام اصولی واصلی، احکام اصولی واقعی، اصول فقه مقارن، اصولیون، اَحکام، تاریخ اصول فقه، تدوین اصول فقه، رتبه اصول فقه، علوم مقدمی اصول فقه، فایده اصول فقه، فقه ( اصول فقه )، فلسفه اصول فقه، قواعد اصولی ( اصول فقه )، قواعد فقهی ( اصول فقه )، کتاب شناسی اصول فقه، کتب اصول فقه، مبادی اصول فقه، محمول اصول فقه، مسایل اصولی، مصنّفین اصول فقه، موضوع اصول فقه، واضع اصول فقه
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اصول فقه ( حوزه اصلی ) به زیرصفحه اصول فقه ( حوزه اصلی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با علوم اسلامی (3جلد) جلد 3 : صفحه 17
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 2، 421
- اصطلاحات الاصول : صفحه 62
- اصول الاستنباط : صفحه 8، 19، 41، 47
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 11، 15، 17، 111، 131
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 53
- اصول الفقه : صفحه 5
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 7، 8
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 9، 39، 41، 42، 46، 55، 81، 83، 84، 93، 676
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 6
- الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 122
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 9، 10، 11، 13، 15، 19، 21، 22، 26
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 3، 7، 26
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 1
- الفوائد الحائریة : صفحه 31، 36، 37، 39، 41، 48، 49، 66، 78
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 45، 52
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 78، 167، 169
- المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 37، 38، 39، 44
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 8، 9، 503
- المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 161
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 8، 11، 12، 14، 15، 16، 19، 48، 50، 56، 57، 68، 76، 77، 83، 85، 86، 90، 91، 92، 94، 95، 96، 105
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 59، 252
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 4، 8، 30، 32، 350
- بحوث فی الاصول جلد -1 : صفحه 20
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 8، 19، 20، 21، 22، 26، 27، 30، 31، 34، 55، 57، 58، 219، 221
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 251
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 15
- تقریرات اصول : صفحه 8، 20، 28
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 10، 11
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 15
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 42، 46، 47، 51، 91، 157، 166، 223
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 7، 9
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 7، 18، 25، 41
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 14، 15، 18، 234، 279، 351
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 6، 17، 19
- کفایة الاصول : صفحه 23
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 33
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3 : صفحه 72
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 4 : صفحه 108
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 8، 9
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 444
- معارج الاصول : صفحه 47د
- منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 7، 21
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 18، 19، 21
- نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 8