عملکردها

اشاره ( علوم قرآنی )

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

اشاره ( علوم قرآنی ) : افاده معانی فراوان با کلام کوتاه با استفاده از دلالت تضمنی و التزامی

«اشاره» یعنی آوردن کلام کوتاه با معانی فراوان، که در حقیقت همان «ایجاز قصر» است؛ مانند:

1. «وَغِیضَ الْمَاء»؛ «و آب فرو کاست» (هود// 44) . لازمه کم شدن آب، قطع شدن باران و جوشش آب از چشمه است. و اگر این حالت نبود، آب کم نمی‌شد.

2. «وَفِیهَا مَا تَشْتَهِیهِ الْأَنفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْیُنُ وَأَنتُمْ فِیهَا خَالِدُونَ»؛ «و در آنجا آنچه دلها آن را بخواهند و دیدگان را خوش آید (هست) و شما در آن جاودانید» (زخرف// 71) .

آن‌چه نفس به‌آن تمایل دارد، شهوات نامحدود و دیدنی‌های بی‌اندازه‌ای است که چشم از آن لذت می‌برد، و آیه مبارکه با الفاظ اندک بر مفاهیم غیر قابل شمارش دلالت دارد.

ابن‌ابی‌الاصبع می‌گوید: تفاوت ایجاز قصر و اشاره این است که دلالت ایجاز قصر مطابقی است؛ ولی دلالت اشاره، تضمنی یا التزامی است

نیز ر.ک:ایجاز قصر.

منابع

  1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 284
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 188
  3. اعجاز القرآن : صفحه 90
  4. محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 488
  5. در قلمرو بلاغت : صفحه 726
  6. در قلمرو بلاغت : صفحه 717
  7. التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 389

اصطلاح‌نامه

اعم

اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اشاره ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه اشاره ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • اعجاز القرآن : صفحه 90
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 188، 284
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 389، 419
  • در قلمرو بلاغت : صفحه 717، 726
  • محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 488