تقسیم (بلاغت)

توضیح مفهومی

تقسیم (بلاغت) : استیفای اقسام موجود برای یک شیء و بیان وضع آ‌ن‌ها

یکی از اسلوب‌های بلاغی و بدیعی قرآن 'تقسیم' است. صنعت 'تقسیم' آن است که ابتدا چند چیز و پس از آن چند چیز دیگر بیاورند که مربوط‌به همان الفاظ اول باشد و معلوم کنند که هر‌کدام از امور بعد مربوط به کدام‌یک از امور اول است. صنعت تقسیم مانند لفّ و نشر به دو قسم مرتّب و مشوّش تقسیم می‌شود.

برخی 'تقسیم' را این گونه تعریف کرده‌اند که چیزی را به اجزایی تقسیم و پس از آن، حکم هر جزئی را ذکر کنند؛ مانند:

1. «کَذَّبَتْ ثَمُودُ وَعَادٌ بِالْقَارِعَةِ ** فَأَمَّا ثَمُودُ فَأُهْلِکُوا بِالطَّاغِیَةِ ** وَأَمَّا عَادٌ فَأُهْلِکُوا بِرِیحٍ صَرْصَرٍ عَاتِیَةٍ»؛ «ثمود و عاد آن حادثه کوبنده (قیامت) را دروغ انگاشتند؛ و اما ثمود بر اثر طغیان خود نابود شدند، و اما عاد با تندبادی سخت سرد و بنیان‌کن نابود شدند» (حاقه// 4 - 6) .

2. «فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ»؛ «پس برخی از آنان بر خود ستمکارند و برخی از ایشان میانه‏رو و برخی از آنان در کارهای نیک به فرمان خدا پیشگامند» (فاطر// 32) . در این آیه، بندگان خدا به سه گروه ستمکار به خویش، میانه‌رو و پیشتاز در نیکوکاری‌ها تقسیم شده‌اند.

منابع

1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 471
2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 305
3. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 284
4. محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 735

اصطلاح‌نامه

اعم

اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تقسیم (بلاغت) به زیرصفحه تقسیم (بلاغت)/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آموزش علوم قرآن جلد 3 : صفحه 305
• اسباب النزول جلد 3 : صفحه 521
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 284، 305
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 329
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 464، 471
• البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 527
• التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 512
• محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 735