واجب ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
واجب ( اصول فقه ) : شیء متعلق طلب الزامی و اکید
هرگاه فعل یا ترک چیزی مورد درخواست اکید و بعث شدید قرار گیرد، به آن واجب می‌گویند، مثل: ' افعل ' و ' اترک ' [۱] .
به بیان دیگر، واجب یعنی چیزی (اعم از وجودی یا عدمی) که مورد طلب حتمی قرار می‌گیرد، به گونه‌ای که ترک آن مورد رضایت نیست، مانند: نماز و ترک شرب خمر.
در کتاب ' اصطلاحات الاصول ' آمده است:
' الواجب، هو کل فعل او ترک تعلق به البعث الاکید ' [۲]
نکته:
فرق وجوب و واجب این است که وجوب، حکم تکلیفی است، ولی واجب، فعلی است که حکم وجوب به آن تعلق گرفته است.
نیز ر.ک:وجوب ( اصول فقه ).
پانوشت
منابع
- تحریرالمعالم : صفحه 59
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 527
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 69
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 364
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- واجب آنی، واجب ارتباطی، واجب اهم، واجب تدریجی، واجب تقرّبی، واجب تکراری، واجب تولیدی، واجب حالی، واجب غیر ارتباطی، واجب غیر تکراری، واجب غیر تولیدی، واجب منجّز، واجب مهم
- به لحاظ آمر:
- واجب شرعی، واجب عرفی، واجب عقلی
- به لحاظ ارشادبه حکم عقل:
- واجب ارشادی، واجب مولوی
- به لحاظ تحدیدبه وقت:
- واجب غیر موقت، واجب موقت
- به لحاظ تعلق خطاب:
- واجب اصلی ( اصول فقه )، واجب تبعی ( اصول فقه )
- به لحاظ تقارن فعلیت وجوب وواجب:
- مشتق ( ادبی )، واجب معلّق
- به لحاظ توقف برشرط:
- واجب مشروط ( اصول فقه )، واجب مطلق ( اصول فقه )
- به لحاظ زمان امتثال:
- واجب استقبالی، واجب فعلی
- به لحاظ لزوم قصدقربت:
- واجب تعبدی ( اصول فقه )، واجب توصلّی
- به لحاظ مقدار:
- واجب غیر محدّد، واجب محدَّد
- به لحاظ مکلف:
- واجب عینی ( اصول فقه )، واجب کفایی ( اصول فقه )
- به لحاظ وجودبدل شرعی:
- واجب تخییری ( اصول فقه )، واجب تعیینی ( اصول فقه )
- به لحاظ چگونگی مطلوبیت متعلق:
- واجب غیری ( اصول فقه )، واجب نفسی ( اصول فقه )
وابسته
- احکام واجب، اصل در واجبات، امر وجوبی، تزاحم واجب وحرام، قید هیئت، نسخ واجب به مباح، نسخ واجب به ندب، نسخ واجب به واجب، نسخ وجوب، وجوب ( اصول فقه )
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه واجب ( اصول فقه ) به زیرصفحه واجب ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 125، 167
- اصطلاحات الاصول : صفحه 275
- اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 44، 110، 112، 261
- اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 86
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه 88
- القواعد و الفوائد جلد 1 : صفحه 89، 189
- القواعد و الفوائد جلد 2 : صفحه 106
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 83
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 95، 97
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 210
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه 128
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 339
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 69، 223
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 281، 301، 364، 376، 388، 394، 410، 515
- بحوث فی الاصول جلد -1 : صفحه 55، 58، 60
- بحوث فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 187
- تحریرالمعالم : صفحه 59
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 234، 247، 263، 286
- تقریرات اصول : صفحه 69
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 147، 219، 231، 242، 275، 362، 366، 368
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 230، 245، 257، 288
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 244
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 60، 98، 105
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 365
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 527
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 169، 170، 197، 219، 232، 236
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 79
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 154، 155، 211، 347
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 113، 336
- معارج الاصول : صفحه 47
- منتقی الاصول جلد 2 : صفحه 133، 134، 148، 154، 212
- نهایة الاصول : صفحه 168