وحی الهی ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
وحی الهی ( علوم قرآنی ) : القای مطلبی از سوی خداوند تعالی به پیامبران
«وحی» در لغت به معانی مختلفی آمده که جامع آن‌ها، اعلام و آگاهی مخفیانه و سریع است. راغب در تعریف وحی می‌گوید: «اصل الوحی، الإشارة السریعة». ابن‌منظور نیز می‌گوید: «وحی» اشاره، نوشته، نامه، الهام، کلام پوشیده و هر مفهومی است که به غیر خود می‌رسانی. از آن‌جا که فهماندن مطلبی با رمز و اشاره، سریع صورت می‌گیرد، در باره آن «وحی» به کار می‌رود. سپس کلمه «وحی» تعمیم یافته و به هر نوع فهماندن پنهانی (خواه پنهان بودنش از نظر صدا باشد و خواه به خاطر نحوه بیان مطلب) اطلاق شده است.
«وحی» در اصطلاح به معنای القای مطلبی از سوی خداوند تعالی به پیامبران است؛ خواه باواسطه و خواه بی‌واسطه باشد؛ اعم از آن که دیگران بشنوند یا نشنوند؛ خواه از طریق نوشته باشد که پیامبران ببینند یا مطلبی باشد که به قلبشان الهام شود؛ چه در خواب صورت گیرد و چه در بیداری.
وحی در قرآن به چهار معنا آمده است:
1. اشاره پنهانی و پوشیده؛ 2. هر گونه شعور و آگاهی غریزی و فطری؛ مانند وحی در آیه شریفه «وَأَوْحَی رَبُّکَ إِلَی النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا...» (نحل// 68) ؛ 3. الهام نفسی و درونی که انسان آن را درمی‌یابد اما منشأ و خاستگاه آن شناخته شده نیست: «وَأَوْحَیْنَا إِلَی أُمِّ مُوسَی أَنْ أَرْضِعِیهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَیْهِ فَأَلْقِیهِ فِی الْیَمِّ وَلَا تَخَافِی وَلَا تَحْزَنِی...». (قصص// آیه 7) ؛ 4. وحی رسالتی (مختص پیامبران) : «نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ هَذَا الْقُرْآنَ...» (یوسف// 3) . وحی به این معنا، بیش از هفتاد بار در قرآن آمده است.
وحی در یک تقسیم کلی بر دو گونه است: 1. وحی تکوینی؛ 2. وحی تشریعی.
عالی‌ترین شکل وحی، وحی تشریعی است که به انبیا بر اساس نیاز بشر به هدایت الهی ابلاغ شده و از شاخصه‌های نبوت است و به طرق گوناگونی به پیامبر ابلاغ می‌شود. آغاز نزول وحی به پیامبر اسلام (ص) شب قدر ماه رمضان (سال چهل و یکم ولادت حضرت) در غار حرا بوده است.
نیز ر.ک:وحی تشریعی، وحی تکوینی.
منابع
- المفردات فی غریب القرآن : صفحه 536
- لسان العرب جلد 15 : صفحه 379
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 28
- تاریخ قرآن : صفحه (77-133)
- علوم القرآن عند المفسرین : صفحه 221
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (67-73)
- تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 28
- المعجزات القرآنیة جلد 1 : صفحه 64
- قرآن در اسلام : صفحه 103
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
- احادیث وحی، حدیث ورقة بن نوفل، حقیقت وحی، خواب مصنوعی ( علوم قرآنی )، دوره فَترت وحی، شبهات وحی، صوت وحی، کاتبان وحی ( علوم قرآنی )، کتابت قرآن، معانی وحی ( علوم قرآنی )، مواقع وحی، نزول قرآن
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه وحی الهی ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه وحی الهی ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با علوم قرآن جلد 1 : صفحه 25
- آنچه باید از قرآن بدانیم جلد 1 : صفحه 64
- اعجاز قرآن : صفحه 251
- اعجاز قرآن : صفحه 86
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 159، 160، 161، 163
- الاتقان فی علوم القرآن : صفحه 28
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 25، (67-73)
- القرآن فی الاسلام : صفحه 101، 132
- المعجزات القرآنیة جلد 1 : صفحه 64
- المفردات فی غریب القرآن : صفحه 536
- تاریخ قرآن : صفحه 77
- تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 28
- علوم القرآن عند المفسرین : صفحه 221
- علوم القرآن : صفحه 25، 26، 148، 150، 151، 354
- قرآن در اسلام : صفحه 103
- لسان العرب جلد 15 : صفحه 379
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7 : صفحه 242
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 9 : صفحه 190، 191
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 63، 64، 65، (66-72)، 69، 70، 71، 72، 73، 91
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 28