ظن ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ظن ( اصول فقه ) : رجحان یکی از دو طرف احتمال نزد نفس
ظن، صفت نفسانی انسان و مانند علم و شک است که در نفس وی پدید می‌آید، با این تفاوت که مرتبه اش از شک بالاتر و از علم و قطع پایین تر است.
به بیان دیگر، در مواقعی که ذهن انسان در مسئله‌ای دچار تردید می‌گردد، اگر میل به یک طرف تردید، در نظر او قوی بوده و میل به طرف دیگر، ضعیف باشد، طرف راجح و قوی را ظن می‌گویند.
در کتاب ' تحریر المعالم ' آمده است:
' فی الظن: هو الوصف النفسانی المقابل للقطع و الشک فهو عبارة عن الطرف الراجح مِن شِقَّیِ التردید الحاصل فی الذهن ' [۱] .
نکته اول:
تعریفی که ارایه شد، تعریف ظن شخصی است، ولی گاهی ظن به اسبابی اطلاق می‌شود که موجب ایجاد ظن در نوع عقلا می‌گردد، که به این نوع ظن، ظن نوعی گفته می‌شود. (این اطلاق مجازی است) .
نکته دوم:
مجتهد بعد از توجه به یک موضوع و جست‌و‌جو درباره حکم آن در منابع احکام، به آن قطع یا ظن و یا شک پیدا می‌کند؛ در صورتی که به حکم ظن پیدا نماید، یا آن ظن از راه‌های معتبر به دست آمده است، مانند خبر واحد، که چنین ظنی برای او حجت است، و یا از راه‌های غیر معتبر، مثل قیاس، به دست آمده، که با آن مانند شک برخورد می‌شود؛ یعنی ارزش آن مانند ارزش شک می‌باشد.
پانوشت
منابع
- اصطلاحات الاصول : صفحه 161
- المدخل الی عذب المنهل : صفحه 19
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 88
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 10
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 5
- الرسائل جلد 2 : صفحه 57
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 81
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 40
- مفاتیح الاصول : صفحه 329
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 12
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 3
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 19
- فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 312
- کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم جلد 2 : صفحه 939
- معارج الاصول : صفحه 48
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «ظن ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
- ظن به طریق، ظن به واقع، ظن خاص، ظن شأنی، ظن شخصی، ظن طریقی، ظن غیر لفظی، ظن غیر متعارف، ظن فعلی، ظن کثیر الظن، ظن لفظی، ظن مانع، ظن متعارف، ظن مطلق، ظن ممنوع، ظن موضوعی، ظن نوعی
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ظن ( اصول فقه ) به زیرصفحه ظن ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 3، 18، 94، 150، 159
- اصطلاحات الاصول : صفحه 161
- اصول الاستنباط : صفحه 177، 187
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 19، 22
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 13
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 224، 460، 620
- الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 93، 94، 122
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 112، 179
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 23
- الرسائل جلد 2 : صفحه 57
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 48
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 83، 405
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه 98، 111
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 7
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 12
- المدخل الی عذب المنهل : صفحه 19
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 81
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 345
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 260
- بحوث فی الاصول جلد -3 : صفحه 139، 141
- بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 183
- بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 19
- تحریرالمعالم : صفحه 150
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 5، 24، 26، 59
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 42، 75، 78، 79
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 211، 217
- علوم القرآن : صفحه 317
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 6، 40، 241
- فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 312
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 31، 88
- کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم جلد 2 : صفحه 939
- کفایة الاصول : صفحه 316، 317
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 10، 88
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 226
- معارج الاصول : صفحه 48
- مفاتیح الاصول : صفحه 329
- منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 5، 11
- نهایة الاصول : صفحه (436-562)
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 4، 11، 27، 184