عملکردها

عقل ( دلیل )

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

عقل ( دلیل ) : دلیل عقلیِ واقع در طریق استنباط حکم شرعی

عقل (دلیل) یا دلیل عقلی، از اقسام ادله اربعه و مقابل ادله شرعی بوده و به قضایایی گفته می‌شود که عقل به طور قطعی آنها را درک می‌کند و صلاحیت قرار گرفتن در مسیر استنباط حکم شرعی را دارد؛ یعنی بتوان به کمک آنها احکام شرعی را استنباط نمود، مانند: حکم قطعی عقل به وجوب مقدمه واجب که می‌توان از آن در راه استنباط احکام شرعی استفاده کرد.

نکته:

بحث قضایای عقلی گاهی صغروی است و گاهی کبروی. در بحث صغروی، از ادراک عقل و عدم آن، و در بحث کبروی، از حجیت ادراک عقلی گفت‌و‌گو می‌شود.

نیز ر.ک:حجیت عقل ( اصول فقه ).

منابع

  1. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 73
  2. اصول الاستنباط : صفحه (179-203)
  3. قوانین الاصول جلد 2 : صفحه 2
  4. تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 154
  5. تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 53
  6. تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 22
  7. المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 116
  8. الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 74
  9. تحریرالمعالم : صفحه 142
  10. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 299
  11. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 240
  12. بحوث فی الاصول جلد 3 : صفحه 5
  13. التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة جلد 1 : صفحه (130-131)
  14. بدایع الافکار : صفحه 297
  15. بدایع الافکار : صفحه 15
  16. بدایع الافکار : صفحه 14
  17. هدایه المسترشدین فی شرح معالم الدین : صفحه 191
  18. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 198
  19. الوافیة فی اصول الفقه : صفحه (171-239)
  20. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «عقل ( دلیل )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

ادله عقلی ( اصول فقه )، حجت عقلی، حجج عقلی، دلیل عقلی ( اصول فقه )

اعم

ادله اربعه ( اصول فقه )

اخص

دلیل عقلی استقرایی، دلیل عقلی برهانی، دلیل عقلی ظنی

وابسته

احکام عقلی ( اصول فقه )، ادله شرعی، امتناع عقلی، تعارض ادله عقلی، تعارض دلیل عقلی و نقلی، حجیت عقل ( اصول فقه )، عقل ( قوه ادراکی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه عقل ( دلیل ) به زیرصفحه عقل ( دلیل )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • آشنایی با علوم اسلامی (3جلد) جلد 3 : صفحه 50
  • اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 191
  • اصطلاحات الاصول : صفحه 170، 171
  • اصول الاستنباط : صفحه 175، (179-203)
  • اصول الفقه جلد 1 : صفحه 198
  • اصول الفقه جلد 2 : صفحه 100، 113، 115، 116، 117، 118، 119، 207، 262
  • الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 10، 124، 152، 173، 209، 446
  • الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 213، 218، 264، 277، 279، 280، 281، 299، 300، 351، 354، 386، 411، 452، 492
  • التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة جلد 1 : صفحه (130-131)
  • الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 7، 109، 197، 198، 459، 513، 514، 515
  • الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه 222، 333
  • الرافد فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 31
  • الرسائل الاربع قواعد اصولیة و فقهیة : صفحه 5، 7
  • الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 74
  • الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 240، 299
  • الفوائد الحائریة : صفحه 33، 64
  • المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 167
  • المحصول فی علم اصول الفقه جلد 3 : صفحه 31، 35
  • المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه 22، 106، 107
  • المحصول فی علم اصول الفقه جلد 6 : صفحه 24، 104
  • المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 27، 84، 132، 282، 391
  • المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 116، 161
  • المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 1 : صفحه 217
  • المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 32، 33، 34، 35، 36، 37، 40، 41، 42، 43، 44
  • الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 169، (171-239)
  • الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 22
  • انوار الاصول جلد 1 : صفحه 179
  • انوار الاصول جلد 2 : صفحه 464، 466، 467، 494، 495، 500، 529
  • انوار الاصول جلد 3 : صفحه 55، 79، 219، 563
  • بحوث فی الاصول جلد -3 : صفحه 15
  • بحوث فی الاصول جلد 3 : صفحه 5
  • بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 33
  • بحوث فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 18
  • بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 119، 121، 124، 140، 409
  • بدایع الافکار : صفحه 14، 15، 297
  • تحریرالمعالم : صفحه 142
  • تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 102، 154، 299، 539
  • تقریرات اصول : صفحه 117
  • تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 5، 22، 53، 154، 188، 204
  • جواهرالاصول : صفحه 177
  • حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 141
  • دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 73، 311
  • دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 167، 202
  • شرح اصول فقه جلد 2 : صفحه 10
  • عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 111، 118، 287، 304
  • علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 262
  • فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 15، 61، 167، 171
  • فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 720
  • فرهنگ معارف اسلامی جلد 1 : صفحه 123
  • فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 427
  • فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 378
  • قوانین الاصول جلد 2 : صفحه 2
  • کفایة الاصول : صفحه 349، 390
  • مباحثی از اصول فقه جلد 2 : صفحه 116
  • مجله پژوهشهای قرآنی جلد 13 : صفحه 366
  • مجله پژوهشهای قرآنی جلد 2 : صفحه 54، 185
  • مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3 : صفحه 31، 257، 260
  • مجله پژوهشهای قرآنی جلد 4 : صفحه 117، 119
  • مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7 : صفحه 246
  • محاضرات فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 182
  • مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 237
  • مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 73
  • منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 450
  • منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 26، 309، 438، 486
  • نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 138
  • هدایه المسترشدین فی شرح معالم الدین : صفحه 191