تعارض احوال لفظ
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تعارض احوال لفظ : تنافی حالات مختلف لفظ به حسب دلالت
برای لفظ، احوالی وجود دارد، مانند: مجاز، اشتراک، تخصیص، نقل، و اضمار، حال اگر میان آنها، تعارض پیدا شود چه باید کرد؟
نظر مشهور این است که اگر امر دایر شد بین معنای حقیقی و یکی از امور پنج گانه بالا، بدون شک معنای حقیقی بر معنای غیر حقیقی تقدم دارد، مگر این که قرینه‌ای بر خلاف در میان باشد؛ برای مثال، اگر گفته شود: ' رأیت اسدا '، در صورت شک در این که معنای حقیقی از لفظ اسد اراده شده یا معنای مجازی، بی گمان، معنای حقیقی بر غیر حقیقی مقدم است، مگر این که قرینه‌ای بر خلاف آن باشد.
و اگر در اراده یکی از آن معانی پنج گانه، شک شود، برای مثال، امر دایر باشد بین اراده مجاز و اشتراک، یا مجاز و تخصیص، یا اشتراک و نقل…، اصولیون در تقدم هر یک بر دیگری وجوهی را ذکر کرده‌اند.
مرحوم ' محقق خراسانی ' می‌گوید: تمام این وجوه، استحسانی است و بر درستی آنها برهان منطقی اقامه نشده، و وجوه استحسانی، افاده قطع و یقین نمی‌کند.
منابع
- کفایة الاصول : صفحه 35
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه (39-40)
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 125
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه (120-121)
- الاصول جلد 1 : صفحه 35
- الاصول جلد 1 : صفحه 59
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعارض احوال لفظ» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
- تعارض اشتراک و اضمار، تعارض اشتراک و تخصیص، تعارض اشتراک و مجاز، تعارض اشتراک و نسخ، تعارض اشتراک و نقل، تعارض اضمار و تخصیص، تعارض تخصیص و استخدام، تعارض تخصیص و تقیید، تعارض تقیید و تاویل، تعارض مجاز و اضمار، تعارض مجاز و تخصیص، تعارض نسخ و اضمار، تعارض نسخ و تخصیص، تعارض نسخ و نقل، تعارض نقل و اضمار، تعارض نقل و تخصیص، تعارض نقل و مجاز
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض احوال لفظ به زیرصفحه تعارض احوال لفظ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصطلاحات الاصول : صفحه 26، 27
- الاصول جلد 1 : صفحه 35، 59
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه (39-40)
- الفوائد الحائریة : صفحه 332
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 351
- المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 138
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 61
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه (120-121)
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 172
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 55
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 61
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 47
- کفایة الاصول : صفحه 35
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 75
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 125
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 69
- منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 181