تخصیص ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تخصیص ( اصول فقه ) : اخراج افراد خاص از شمول حکم عام
تخصیص، به معنای اخراج افراد خاص از شمول حکم عام می‌باشد و در مواردی است که بین دو حکم، تنافی (تناقض یا تضاد) بدوی وجود داشته باشد.
توضیح:
در مواردی که میان مدلول دلیل عام و دلیل خاص، تعارض بدوی وجود داشته باشد، تمامی اصولی‌ها اعتقاد دارند خاص بر عام مقدم گردیده و از این راه رفع تنافی می‌شود؛ یعنی افراد خاص از شمول حکم عام خارج می‌گردد، هر چند از نظر موضوع، افراد خاص در افراد عام داخل می‌باشد. پس تخصیص عبارت است از اخراج حکمی افراد خاص از عموم عام؛ برای مثال، هنگامی که گفته می‌شود ' اکرم کل عالم ' و پس از آن گفته می‌شود ' لا تکرم النحوی '، بین حکم عام و خاص، تنافی (تناقض) وجود دارد؛ در این جا حکم خاص که عدم اکرام عالم نحوی است، بر حکم عام که اکرام همه علما است، مقدم می‌شود؛ یعنی خاص از تحت حکم عام خارج می‌گردد، هر چند از نظر موضوع (عالم نحوی) در تحت عام (عالم) قرار دارد.
نکته:
در این که خاص به سبب قرینه بودن، بر عام (ذی القرینه) مقدم است، اختلافی نیست، اما در این که ملاک این تقدم چیست میان اصولی‌ها اختلاف وجود دارد؛ عده‌ای هم چون ' شهید صدر ' اعتقاد دارند ملاک قرینه بودن و تقدم خاص بر عام، همان اخص بودن خاص است، زیرا هر خاصی که به عام اتصال داشته باشد، ظهور تصدیقی عام را از اساس از بین می‌برد، و عده‌ای اعتقاد دارند ملاک تقدم، اقوا بودن ظهور خاص نسبت به ظهور عام است.
پانوشت
منابع
- بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 185
- بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 16
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 202
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 185
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 502
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 162
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 21
- فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 514
- فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 529
- المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 48
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 162
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 250
- تحریرالمعالم : صفحه 109
- اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 476
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 110
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 129
- مفاتیح الاصول : صفحه 25
- معارج الاصول : صفحه 89
- مباحث اصولی جلد 6 : صفحه 395
- اصول الفقه : صفحه 203
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 308
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 241
- اصول الفقه : صفحه 150
- الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 199
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 424
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- تخصیص اکثر، تخصیص انواعی، تخصیص اَزمانی، تخصیص اَفرادی، تخصیص به اجماع، تخصیص به فعل نبی ( ص )، تخصیص به قول صحابی، تخصیص به متصل، تخصیص به مفهوم، تخصیص به منطوق، تخصیص به منفصل، تخصیص خبر، تخصیص سنت به اجماع، تخصیص علل شرعی، تخصیص کتاب، تخصیص مستغرق
وابسته
- ادات تخصیص، تخصص ( اصول فقه )، تخصیص به قول راوی، تعارض اشتراک و تخصیص، تعارض اضمار و تخصیص، تعارض تخصیص و استخدام، تعارض تخصیص و تخصص، تعارض تخصیص و تقیید، تعارض مجاز و تخصیص، تعارض نسخ و تخصیص، تعارض نقل و تخصیص، تقیید، حد تخصیص، حکومت ( اصول فقه )، شرایط تخصیص، عام و خاص ( اصول فقه )، قاعده تقدم ظهور قرینه بر ذی القرینه، نسخ ( اصول فقه )
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تخصیص ( اصول فقه ) به زیرصفحه تخصیص ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 442، 453، 508
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 162، 453
- اصطلاحات الاصول : صفحه 129، 236، 286
- اصول الاستنباط : صفحه 300
- اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 134، 273، 276، 476
- اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 208، 209
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 139، 161، 162
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 57، 202، 244
- اصول الفقه : صفحه 150
- اصول الفقه : صفحه 203
- اصول فقه : صفحه 155
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 196، 485، 491، 539
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 104
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 88، 89
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 324، 325
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 234، 235، 242، 295، 296، 297، 313، 314، 315، 421
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 185
- الفوائد الحائریة : صفحه 200
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 100، 102، 130
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 383، 384
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 3 : صفحه 8، 9، 10، 25، 71، 75، 104، 121، 132
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 551، 574، 578
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 333
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 424
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 123
- المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 89، 135
- المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 42
- المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 48، 66
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 173
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 61، 118، 125
- الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 199
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 157
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 21، 22، 502
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 286، 308، 352
- بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 16، 18، 165، 185
- تحریرالمعالم : صفحه 109
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 511
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 446
- تقریرات اصول جلد 1 : صفحه 80
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 467، 486
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 541
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 554
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 432
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 2 : صفحه 128، 129، 131، 132، 140
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 167، 179، 189، 191، 245، 397
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 751
- فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 514، 529
- فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 514، 529
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 591، 710، 714، 720
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 241، 308
- کفایة الاصول : صفحه 271
- مباحث اصولی جلد 6 : صفحه 395
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 129
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 81، 333
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 162
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 221، 250، 347، 350
- معارج الاصول : صفحه 89
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه (110-120)، 143
- مفاتیح الاصول : صفحه 25
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 200
- منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 395
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 1 : صفحه 337
- نهایة الاصول : صفحه 338، 489
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 512، 520
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 17، 47، 133، 135، 151، 156
- نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 17، 47، 133، 135، 151، 156