جرح شاهد ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ جرح شاهد ( فقه )

◄ جرح عاقله

◄ جرح وصی

◄ جرح وکیل

◄ شهادت به فسق شاهد

توضیح مفهومی

جرح

جرح: گواهی بر فسق شاهد، مقابل تزکیه/ اِخبار از صفتی سلب کننده وثوق از راوی حدیث، مقابل تعدیل/ جراحت وارد کردن) ر جراحت (.

از جرح به معنای نخست در باب قضاء و به مناسبت در باب تجارت سخن رفته است.

جایگاه جرح: از راههای اثبات مدّعا نزد قاضی، شهادت دو مرد عادل) بیّنه (است. با جهل قاضی به عدالت شاهد، فحص از آن قبل از صدور حکم بر وی واجب است. این فحص یا از طریق مدّعی انجام می‏گیرد؛ بدین معنا که قاضی از وی - که اقامه بیّنه کرده است - می‏خواهد عدالت گواهان خود را ثابت کند و یا خود قاضی عهده‏دار این امر می‏گردد. 1

با اقامه بیّنه) ر بینّه (بر عدالت شهود از سوی مدّعی، عدالت آنان نزد قاضی ثابت می‏شود؛ لیکن در اینکه قاضی می‏تواند به صرف ثبوت عدالت شهود نزد وی، حکم صادر کند یا بر او واجب است قبل از صدور حکم از منکر بپرسد که وی بیّنه‏ای بر فسق شهود دارد یا نه، اختلاف است. 2 قول دوم به مشهور نسبت داده شده است. 3 بنابر وجوب نیز در اینکه این امر مطلقا بر قاضی واجب است یا تنها در صورت جهل منکر به داشتن چنین حقّی) اقامه بیّنه بر فسق (، اختلاف است. 4

با مثبت بودن پاسخ منکِر و تقاضای مهلت از قاضی برای اقامه بیّنه، قاضی به او مهلت می‏دهد. مدّت مهلت - بنابر آنچه به مشهور نسبت داده شده - سه روز است؛ بدون تفصیل بین دوری مسافت بیّنه و نزدیکی آن. 5 برخی بر اطلاق، اشکال کرده‏اند. 6

شرایط جرح کننده: آنچه در پذیرش بیّنه معتبر است - مانند عدالت، کمتر از دو نفر نبودن و متّهم نبودن - در قبول جرح نیز معتبر است. علاوه بر آن، علم جرح کننده به شرایط جرح و تعدیل و آنچه سبب خروج از عدالت می‏شود نیز در پذیرش جرح وی، شرط است. 7

چگونگی جرح: بنابر قول مشهور، جرح باید همراه با بیان سبب آن به تفصیل صورت گیرد و گرنه پذیرفته نخواهد بود. 8

تعارض جرح با تزکیه: با امکان جمع بین بیّنه جرح و بیّنه تعدیل) ر بیّنه تعدیل (، بیّنه جرح مقدّم می‏شود، مگر آنکه بیّنه تعدیل به چیزی شهادت دهد که بر بیّنه جرح پوشیده مانده باشد که در این صورت بیّنه تعدیل مقدّم می‏گردد. اگر جمع بین دو بیّنه ممکن نباشد، در اینکه کدام یک مقدّم می‏شود، اختلاف است) ر تزکیه (.

از موارد استثنا شده از حرمت غیبت) ر غیبت (، جرح شهود نزد قاضی است. 9

از جرح به معنای دوم در علم رجال بحث شده است.

برای شناخت راویان حدیث و میزان مقبولیّت و وثاقت آنان، به کتب رجالی رجوع می‏شود. نظر ارائه شده در باره یک راوی یا مدح او است، یا ذمّ او، یا هر دو و یا هیچ کدام. اصطلاح جرح راوی در جایی به کار می‏رود که در کتاب رجالی از او مذمّت شده باشد) مثلاً آمده باشد: فلان راوی انحراف عقیدتی دارد یا اهل غلُوّ است (. چنان که اصطلاح تعدیل درباره راوی‏ای به کار می‏رود که از او ستایش شده باشد.

در اینکه حقیقت جرح و تعدیل شهادت است یا صرف اِخبار، اختلاف است. مشهور قول دوم است. بنابر قول اوّل، آنچه در جرح کننده شاهد) بیّنه (معتبر است در جرح کننده راوی نیز معتبر خواهد بود، بر خلاف قول دوم که جرح یک عادل نیز کفایت می‏کند. 10

آیا جرح یا تعدیل راوی بدون بیان سبب آن پذیرفته است؟ مسئله محلّ اختلاف است. 11

اگر یک رجالی، راوی‏ای را تعدیل و رجالی‏ای دیگر او را جرح کرده باشد، در تقدیم جرح بر تعدیل یا عکس آن و یا رجوع به مرجّحات و اخذ به قول راجح یا ارجح، اختلاف است. برخی گفته‏اند: در فرض مطلق بودن مفاد یکی و مقیّد بودن مفاد دیگری، میان آن دو جمع، و در نتیجه به مقیّد عمل می‏شود. برخی دیگر در فرض اطلاق مفاد هر دو) جرح و تعدیل (قول جارح را مقدّم دانسته‏اند. 12

1. جواهر الکلام 115 - 110 /40؛ مفتاح الکرامة 76 /20 و 83؛ العروة الوثقی ) تکملة ( 71 /3؛ اسس القضاء و الشهادة/ 2 95. المبسوط 159 /8؛ المهذّب 586 /2؛

جواهر الکلام 3 193 - 192 /40 و 4. فقه‏الصادق 5 86 /25. المبسوط 159 /8؛ المهذّب 586 /2؛ ارشاد الأذهان 145 /2؛ کفایة الاحکام 693 /2؛ اسس القضاء و الشهادة/ 6 164 - 163. مجمع الفائدة 154 - 153 /12؛ جواهر الکلام 193 /40؛ کتاب القضاء) گلپایگانی (7 336 - 335 /1. مستند الشیعة 212 /18؛ مفتاح الکرامة 8 77 /20. جواهر الکلام 9 116 /40. کتاب المکاسب 10 354 /1. رجال الخاقانی/ 31 -- 27 و 57 - 55. 12 52. 11 39.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 71

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «جرح شاهد ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

جرح ( گواهی بر فسق شاهد )، شهادت به جرح شاهد

اعم

شهادت ( گواهی )، مستثنیات غیبت ( فقه )

اخص

شهادت به فسق شاهد

به لحاظ جارح:

جرح عاقله، جرح وصی، جرح وکیل

وابسته

استمهال بر جرح، بینه جرح ( نفی عدالت شاهد )، تعدیل شاهد ( فقه )، حکم قاضی، دعوی جرح شاهد، شاهد ( فقه )، شاهد جرح، شهادت و قسم به جرح شاهد، غیبت در جرح شاهد، قصاص با علم به دروغ شاهد، مهلت به مدعی علیه، نقض حکم به جرح شاهد

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه جرح شاهد ( فقه ) به زیرصفحه جرح شاهد ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50

• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 316
• الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 79، 80
• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه 132
• الفقه جلد 86 : صفحه 197، 224
• النضید فی شرح روضة الشهید جلد 9 : صفحه 289
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 196، 313، 316
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 422
• ترجمه تحریرالوسیله جلد 4 : صفحه 159
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 40 : صفحه 92، 116، 124، 193
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 132، 240، 241
• ریاض المسائل جلد 9 : صفحه 260
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 33 : صفحه 8، 9، 107
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 85، 144
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 71
• فقه الامام جعفرالصادق جلد 5 : صفحه 155
• فقه القضاء : صفحه 244
• قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 430، 431، 432
• کتاب المکاسب : صفحه 342، 354
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 12 : صفحه 72
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 13 : صفحه 386، 459
• مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 20 : صفحه 67، 80، 84، 159، 224
• مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 8 : صفحه 116
• مهذب الاحکام جلد 16 : صفحه 133
• مهذب الاحکام جلد 27 : صفحه 93، 194