کافر ذمی
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اهل ذِمّه: اهل کتاب متعهّد به شرایط ذمّه.
کافران دو گروه‌اند: اهل کتاب (--' اَهل کتاب) و غیر اهل کتاب. غیر اهل کتاب، راهی جز پذیرش اسلام ندارند، لیکن اهل کتاب سه راه در پیش دارند: پذیرش اسلام، جنگ، و التزام به شرایط ذمّه. به کسانی که راه سوم را انتخاب کنند، اهل ذمّه یا ذمّی گفته می‌شود، و دولت اسلامی در قبال تعهّد ایشان به شرایط ذمّه، متعهّد است از آنان به عنوان شهروند حمایت کند و هیچ مسلمانی حق تعرّض به آنان را ندارد. 1 از این موضوع در باب جهاد بحث شده است و در باب‌های خمس، تجارت، ایلاء، وکالت، شهادت، حدود، قصاص و دیات به مناسبت از آن سخن رفته است.
قرار داد ذمّه: عقد ذمّه از ایجاب و قبول تشکیل شده و با هر لفظی که بیانگر مقصود باشد، می‌توان آن‌ها را ادا کرد. 2
________________________________________
733
امام علیه السّلام یا نایب خاص او در زمان حضور، و فقیه جامع الشرائط به عنوان نایب عام امام در زمان غیبت در صورت داشتن بسط ید و قدرت اجرایی، بلکه حاکم جائر مسلمان از یک سو و اهل کتاب از سوی دیگر 3، دو طرف قرار داد ذمّه می‌باشند.
شرایط ذمّه: تعهّد پرداخت جزیه (--' جزیه) به دولت اسلامی، پرهیز از هر آنچه با امان و صلح منافات دارد - مانند تصمیم بر جنگ - پرهیز از آزار رساندن به مسلمان، تظاهر نکردن به محرّمات اسلامی، خودداری از احداث معبد - مانند کلیسا - زدن ناقوس و پای بندی به قوانین و مقرّرات دولت اسلامی 4، از شرایط ذمّه است.
احکام: ورود اهل ذمّه به مسجد 5، سکونت آنان در حجاز 6 و بلند کردن خانه هایشان بر خانه‌های مسلمانان، جایز نیست. 7
اگر اهل ذمّه، در قلمرو اسلامی معبدی احداث کنند، بر حاکم اسلامی است که آن را ویران سازد، لیکن تعمیر و مرمّت پرستشگاهی که از قبل وجود داشته، جایز است. 8 چنانچه ذمّی به مقدّسات دینی مسلمانان اهانت کند، حاکم شرع هر گونه صلاح بداند، می‌تواند او را کیفر نماید 9 و در صورت نقض عهد و فرار به قلمرو کفر، مالش در امان است. 10
ذمّی باید خمس (--' خمس) زمینی را که از مسلمان می‌خرد، بپردازد. 11 غصب (--' غصب) شراب یا خوک متعلّق به ذمّی، در صورتی که تظاهر به نوشیدن و بهره برداری از آن‌ها نکند، موجب ضمان (--' ضمان) است. 12 به قول مشهور، حرمت ربا (--' ربا) میان مسلمان و ذمّی نیز ثابت است. 13
چنانچه دو نفر ذمّی نزد حاکم اسلامی شکایت برند، حاکم، بین حکم به مقتضای شریعت اسلام و ارجاع آنان به محاکم خودشان مخیّر است. 14 وکالت ذمّی از ذمّی و نیز از مسلمان برای گرفتن حقّی از مسلمان دیگر جایز نیست. 15 به فتوای مشهور، شهادت ذمّی به سود یا زیان ذمّی دیگر، پذیرفته نیست. 16
________________________________________
734
مسلمان در برابر ذمّی قصاص (--' قصاص) نمی‌شود؛ لیکن اگر به کشتن ذمّی عادت کند، بنا بر قول مشهور قصاص می‌شود. 17 چنانچه ذمّی، مسلمانی را عمداً بکشد، همراه اموالش در اختیار اولیای مقتول قرار می‌گیرد و آنان بین کشتن و به بردگی گرفتن او مخیّرند. 18
دیه (--' دیه) مرد ذمّی آزاد، هشت صد، و دیه زن ذمّی آزاد، چهارصد درهم و دیه جنین آنان یک دهم دیه پدرش است. 19 دیه‌ای که ذمّی به جهت جنایت باید بپردازد؛ هر چند خطای محض باشد، از مال وی پرداخت می‌شود نه عاقله (--' عاقله) او. 20
1 - فقه الصادق 13 50 - 52.
2 - مهذّب الاحکام 15 180.
3 - جواهر الکلام 21 276.
4 - 267 - 272.
5 - 286 - 287.
6 - 289.
7 - 284.
8 - 283.
9 - مهذّب الاحکام 15 190.
10 - جواهر الکلام 41 632.
11 - 16 65.
12 - 37 44 - 45.
13 - 23 382.
14 - 33 329.
15 - 27 396.
16 - 41 22.
17 - 42 150 - 155.
18 - 156.
19 - 43 38 - 39 و 361 - 363.
20 - 43.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 732
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «کافر ذمی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- ابقای معابد ذمی، اجاره به ذمی، احکام ذمی، احیای ذمی، اخفای ساختمان ذمی، ارث ذمی، اسارت زوجه، استرقاق ذمی، استسلاف ( پیش در یافت جزیه )، استعانت از ذمی، اسلام ذمی، اغتیال ذمی، افاقه مجنون ذمی، افعال جایز ذمی، افعال غیر جایز ذمی، التقاط ذمی، بانک اهل ذمه، بلوغ ذمی، بهتان به ذمی، پوشش اهل ذمه، تبدیل دین ذمی، تجدید معابد ذمی، تحلیف ذمی، تشریح ذمی، تضییق راه بر ذمی، تظاهر به منکر، تعزیر ذمی، تعظیم ذمی، تقاذف ذمی، تکفین ذمی، تملک بر ذمی، تمییز ذمی، تمییز ذمی در لباس، تهیه سلاح برای اهل ذمه، جزیه از ترکه ذمی، جنایت ذمی، جهاد استیجاری ذمی، جهاد با ذمی، جواب سلام ذمی، حفظ نفس ذمی، حمل سلاح ذمی، خرید زمین از اهل ذمه، خمس زمین انتقالی از ذمی، خمس زمین انتقالی به ذمی، خمس زمین منفسخ از ذمی، دعا به پزشک ذمی، دعوی ذمیت، دفاع از ذمی، دیه ذمی ( فقه )، ذبیحه ذمی، ربا بین مسلمان و ذمی، ربودن مال ذمی، رجوع از طلاق ذمی، رد اسیر ذمی، رضخ به ذمی، رهن از ذمی، رهن به ذمی، زمین متروک ذمی، ساخت ساختمان بلند توسط ذمی، ساخت معابد ذمی، ساختمان ذمی، سب ذمی، سرقت از ذمی، سرقت ذمی، سلام به ذمی، سواری کافر ذمی، شرکت با ذمی، شفعه ذمی، شکایت ذمی، شهادت ذمی، صدقه به ذمی، صدقه ذمی به راهب، صدقه ذمی به قسیس، ضمان غیر قابل تملک، ضمان مال ذمی، طلاق خلع ذمی، عاقله ذمی ( فقه )، عبور و مرور ذمی در حجاز، عتق ذمی، عده ذمی، عمل ذمی در جعاله، غسل میت کتابی، قتل ذمی، قذف ذمی، کافر حربی، کافر غیر ذمی، لباس کافر دمی، محبت ذمی، مرگ ذمی، مصافحه با ذمی، مضارب ذمی، مضاربه با ذمی، معامله با ذمی، موی کافر ذمی، میت ذمی، نکاح با ذمی، نماز میت ذمی، نوشتن اسامی ذمی، وارث ذمی، وصیت بر ذمی، وصیت به ذمی، وصیت ذمی، وقف بر ذمی، وقف ذمی، وقف مسلمان بر ذمی
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه کافر ذمی به زیرصفحه کافر ذمی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 7 : صفحه 120
- النضید فی شرح روضة الشهید جلد 8 : صفحه 44
- تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه 45، 46
- ترمینولوژی حقوق : صفحه 97، 324
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 3 : صفحه 376
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 21 : صفحه 46
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 5 : صفحه 47
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 732
- فقه الامام جعفرالصادق جلد 2 : صفحه 269
- قواعدالاحکام جلد 1 : صفحه 480
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 4 : صفحه 214
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 67