ترجمه قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ترجمه قرآن : برگرداندن قرآن از عربی به دیگر زبان‌ها
اصحاب لغت، نظرات گوناگونی درباره ریشه واژه «ترجمه» داده‌اند. بعضی ریشه آن را عربی می‌دانند؛ این گروه سه دسته‌اند: 1. برخی مانند فیومی «ترجمه» را از «ترجم» دانسته که چهار حرفی است. 2. برخی چون راغب از «رجم» عربی (به معنای سخن‌گفتن از روی حدس و گمان) گرفته‌اند؛ 3. جمعی چون ابن‌منظور «ترجمان» را هم در ماده «رجم» و هم در ماده «ترجم» آورده‌اند.
بسیاری این واژه را غیر عربی می‌دانند؛ ولی در این که از چه زبانی به فرهنگ عربی راه یافته است، نظرات مختلفی دارند. نفیسی آن را از «ترجمان» دانسته، می‌گوید: تازیان این کلمه را از «ترزبان» فارسی گرفته‌اند. نویسندگان ~دائرة‌المعارف الاسلامیة~ ریشه آن را «ترجمون» دانسته‌اند. برخی احتمال داده‌اند از «رجم» کلدانی به معنای افکندن باشد.
به هر حال، ترجمه قرآن عبارت است از تلاش برای برگرداندن و عرضه مفاهیم آیات الهی از زبان عربی به دیگر زبان‌ها.
ترجمه قرآن سابقه‌ای دیرینه دارد؛ ولی در قرن‌های معاصر به‌ویژه سده اخیر به دلیل ضرورت تبلیغ دین و نیز شیفتگی و عطش دوستداران قرآن‌کریم و همه طالبان آگاهی از مفاهیم قرآن، ترجمه قرآن مورد توجه بیشتر قرار گرفته است، تا جایی که مخالفت‌های شدید برخی علما و محافل اهل‌سنت با ترجمه قرآن راه به جایی نبرد.
به طور کلی می‌توان ترجمههای قرآن‌کریم را به دو دسته تقسیم کرد: 1. ترجمه لفظی قرآن؛ 2. ترجمه تفسیری قرآن.
تقسیمات دیگری نیز در باره ترجمه عموماً و ترجمه قرآن کریم خصوصاً ذکر شده است؛ چنان‌که نویسنده کتاب ~قرآن ناطق~ اقسام ترجمه قرآن‌کریم را چنین توضیح داده است:
1. ترجمه لغوی (صرف ترجمه برخی کلمات که در مقایسه با سایر کلمات کمتر مأنوس است) ؛ 2. ترجمه تحت‌اللفظی (ترجمه کلمه به کلمه همه آیات با اثر پذیری مستقیم از ساختار جمله در زبان مبدأ) ؛ 3. ترجمه حرفی (همان ترجمه تحت‌اللفظی؛ اما به شکلی روان‌تر و رساتر) ؛ 4. ترجمه ادبی (مانند ترجمه ابوالفضل رشیدالدین میبدی) ؛ 5. ترجمه منظوم؛ 6. ترجمه آوایی و آهنگین (مانند: ترجمه آوایی نسفی) ؛ 7. ترجمه و حواشی؛ 8. ترجمه آزاد یا خلاصة‌التفاسیر (مانند ترجمه فارسی مرحوم الهی‌قمشه‌ای) ؛ 9. ترجمه پیوسته، تفسیری و آوایی.
نیز ر.ک:تاریخ ترجمه قرآن، حکم ترجمه قرآن.
منابع
- ترجمه آوایی, تفسیر پیوسته و تاویل قرآن به قرآن ناطق : صفحه 23
- تاریخ قرآن : صفحه 646
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه (119-124)
- الواضح فی علوم القرآن : صفحه (258-263)
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
- اصول ترجمه قرآن، تاریخ ترجمه قرآن، ترجمههای قرآن، حکم ترجمه قرآن، روش ترجمه قرآن، زبان ترجمه، شبهات ترجمه قرآن، فواید ترجمه قرآن، مترجمان قرآن، مشکلات ترجمه قرآن، نخستین ترجمه قرآن
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ترجمه قرآن به زیرصفحه ترجمه قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 282، 380
- التفسیر و المفسرون جلد 1 : صفحه 23
- الواضح فی علوم القرآن : صفحه (258-263)
- تاریخ قرآن : صفحه 646
- ترجمه آوایی, تفسیر پیوسته و تاویل قرآن به قرآن ناطق : صفحه 23
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 11 : صفحه 48، 49، 55
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 13 : صفحه 337، 339، 341
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 5 : صفحه 392، 394، 396، 403
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7 : صفحه 94
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 116، (119-124)، 120، 121، 142، 154، 155، 165، 186