اختلاف قرائات
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اختلاف قرائات : اختلاف در قرائت قاریانِ صاحب قرائت ویژه
یکی از مباحث مهم در قرائت‌ها، اختلاف آن‌ها است که از آن به تناقض و تعارض قرائت‌ها نیز یاد می‌شود. قرآن مجید فقط به یک طریق و یک قرائت از جانب پروردگار بر پیامبراسلام (ص) نازل شده است؛ ولی پس از نزول آن، قرائت‌های گوناگونی پدید آمد. سبب اختلاف قرائت‌ها، در علوم قرآن بررسی شده است.
اختلاف قرائات گاهی در حکم فقهی تأثیرگذار است. برخی از این موارد که در آثار علوم قرآنی ذکر شده چنین است:
1. نقض (باطل شدن) یا عدم نقض وضوی ملموس (علاوه بر نقض وضوی لامس که قدر متیقّن از مدلول آیه است) بنابر اختلاف قرائت در: 'لَمَستُم' و 'لامَستُم' (در آیه 43 سوره نساء) .
2. جواز وطی حائض به محض انقطاع دَم، یا مشروط بودن به غسل بعد از انقطاع، بنابر اختلاف قرائت در: 'حتّی یَطهرنَ' (در آیه 222 سوره بقره) .
3. وجوب یا عدم وجوب سجده هنگام تلاوت یا استماع آیه 25 سوره نمل: «أَلَّا یَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی یُخْرِجُ الْخَبْءَ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَیَعْلَمُ مَا تُخْفُونَ وَمَا تُعْلِنُونَ»، بنابر اختلاف قرائت در تشدید یا تخفیف لام در: 'ألا'.
یکی از محورهای بحث اختلاف قرائات، صحت و جواز تبعیت از قرائت‌های مختلف است. دیدگاه‌ها در این بحث مبتنی بر اَنظار در تعریف و ضوابط و احکام قرائات شاذ است، و در حقیقت، به منزله صغریات و مصادیق آن احکام کلی هستند. از این رو، برخی از وجوه در موارد اختلاف قرائات، صحیح و قرائت به آن وجوه هم جایز شمرده شده است. بخشی دیگر، صحیح اما قرائت به آن، غیر جایز دانسته می‌شود، و بخش سوم، غیر صحیح و غیر جایز اعلام می‌شود.
نیز ر.ک:اسباب اختلاف قرائات، وجوه اختلاف قرائات.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 326
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 103
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 266
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اختلاف قرائات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- اختلاف قرائات در اسماء، اختلاف قرائات در اعراب، اختلاف قرائات در افعال، اختلاف قرائات در اماله، اختلاف قرائات در اِبدال، اختلاف قرائات در تثنیه، اختلاف قرائات در تحقیق همزه، اختلاف قرائات در تخفیف همزه، اختلاف قرائات در جمع و مفرد، اختلاف قرائات در حذف، اختلاف قرائات در صورت کلمه، اختلاف قرائات در ظواهر صرفی، اختلاف قرائات در ظواهر صوتی، اختلاف قرائات در ظواهر نحوی، اختلاف قرائات در کلمات غیرمنصرف، اختلاف قرائات در لهجهها، اختلاف قرائات در ما نافیه، اختلاف قرائات در معنای کلمه
وابسته
- اسباب اختلاف قرائات، ضوابط قبول قرائات، فواید اختلاف قرائات، قرائت قرآن ( علوم قرآنی )، وجوه اختلاف قرائات
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اختلاف قرائات به زیرصفحه اختلاف قرائات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با علوم قرآن جلد 2 : صفحه 73
- آنچه باید از قرآن بدانیم : صفحه 99
- إعراب القرآن جلد 1 : صفحه 141، 142
- اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 13
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 278
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 327
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 11
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 217، 236، 326
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 52، 53
- البیان فی تفسیرالقرآن : صفحه 187
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 9، 10، 13، 15، 16، 17، 20، 27، 32، 37، 40، 72، 73، 78، 94، 103
- التمهید فی علوم القرآن جلد 8 : صفحه 205
- الجامع لاحکام القرآن جلد 1 : صفحه 45
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 379
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 322
- حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 91
- شناخت قرآن : صفحه 221
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 13 : صفحه 353
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7 : صفحه 293
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 9 : صفحه 167
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 149، 150، 156، 180، 182، 187، 188، 189، 374، 418، 423، 443
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 266