تقلید ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تقلید ( اصول فقه ) : عمل یا عزم بر عملِ به قول مجتهد
تقلید، در لغت به معنای قلاده به گردن انداختن است؛ ' هو تعلیق القلادة و نحوها فی العنق ' و در اصطلاح اصول، معانی متعددی برای آن بیان شده است، از جمله:
1. عمل به قول دیگری؛ ' العمل بقول الغیر '؛
2. به دست آوردن فتوای دیگری، به قصد عمل کردن به آن؛ ' الأخذ بفتوی الغیر للعمل به '؛
3. التزام قلبی (تصمیم و عزم) به عمل به فتوای دیگری، اگر چه به آن عمل نکرده و یا حتی هنوز فتوای او را به دست نیاورده است؛ ' الالتزام بالعمل بفتوی الغیر و ان لم یعمل بل و ان لم یأخذ… '.
صاحب ' کفایه ' می‌گوید: تقلید به معنای به دست آوردن نظر و رأی دیگری است، برای عمل کردن به آن در احکام و فروعات، بی آن که دلیل تفصیلی آن را از وی طلب کند. بنابراین، اگر مکلف، رساله عملی مجتهدی را به دست آورد و مسائل آن را یاد بگیرد تا هنگام نیاز، به آنها عمل کند، تقلید محقق می‌شود.
بعضی مانند مرحوم ' صاحب معالم ' معتقدند تقلید به معنای عمل کردن به فتوای دیگری است، بی آن که دلیل تفصیلی آن از وی طلب شود. ولی به این قول اشکال شده که تقلید باید پیش از عمل کردن باشد تا عمل به آن مستند گردد، و اگر تقلید، به نفس عمل محقق شود، لازمه اش این است که عمل اول، بدون تقلید انجام پذیرد.
صاحب ' عروة الوثقی ' معتقد است تقلید، التزام قلبی در عمل به فتوای مجتهد معین است، اگر چه هنوز عملی طبق آن انجام نداده باشد و یا حتی رساله و فتوای او را تهیه نکرده باشد؛ بنابر این صرف عزم و تصمیم قلبی برای تحقق تقلید کافی است.
بعضی از متأخران گفته‌اند: تقلید، استناد به رأی مجتهد در مقام عمل است.
مسئله لزوم تقلید عامی (جاهل) از عالم، از مسائل بدیهی است، زیرا شخص عامی از یک طرف، مکلف است به انجام تکالیف الهی که به آنها علم اجمالی دارد، و از طرف دیگر، استخراج تفصیلی این احکام از منابع اجتهاد برای او ممکن نیست؛ از این رو، لازم است به شخصی که آشنا به احکام و قادر بر استنباط آنها از مصادر است، مراجعه کرده و عمل به تکالیف تفصیلی خود را بر اساس دیدگاه‌ها و فتاوای او شکل دهد.
نکته:
بعضی از علمای قدیم، همانند فقهای حلب، تقلید را بر عوام، حرام و اجتهاد را بر آنها واجب دانسته‌اند.
منابع
- کفایة الاصول : صفحه 539
- معارج الاصول : صفحه 197
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 410
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه (385-390)
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 246
- اصول الفقه : صفحه (435-436)
- التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول : صفحه 524
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 508
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 659
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 242
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- تقلید افضل ( اصول فقه )، تقلید صحابی، تقلید مفضول ( اصول فقه )
- به لحاظ ابتداواستدامه:
- تقلید ابتدایی ( اصول فقه )، تقلید استمراری ( اصول فقه )
- به لحاظ اجتهادمجتهد:
- تقلید متجزی ( اصول فقه )، تقلید مجتهد مطلق ( اصول فقه )
- به لحاظ انسداد:
- تقلید انسدادی
- به لحاظ حیاة مجتهد:
- تقلید حی، تقلید میت ( اصول فقه )
- به لحاظ رتبه مجتهد:
- تقلید اعلم، تقلید غیر اعلم ( اصول فقه )
- به لحاظ متعلق تقلید:
- تقلید در اصول عقاید ( اصول فقه )، تقلید در فروع
وابسته
- اجتهاد ( عام )، احکام تقلید، تبدل تقلید، ترک تقلید، تلفیق در تقلید، شرایط تقلید، قاعده « رجوع جاهل به عالم »، مقلِّد ( اصول فقه )
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تقلید ( اصول فقه ) به زیرصفحه تقلید ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصطلاحات الاصول : صفحه 19، 20
- اصول الاستنباط : صفحه 316
- اصول الفقه : صفحه (435-436)، (436-435)
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 445، 450
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 612، 637، 639، 641، 642، 644، 645
- البحث فی رسالات عشر : صفحه 397، 410
- التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول : صفحه 524
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 123
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه 320، 322
- الرسائل الاربع قواعد اصولیة و فقهیة جلد 3 : صفحه 119
- الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 165
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 410
- الفوائد الحائریة : صفحه 131، 132، 261، 399، 493، 502
- القواعد و الفوائد جلد 1 : صفحه 319
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 345، 347، 348
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 86
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 6 : صفحه 73، 78، 79، 80
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 626
- المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 311، 314، 317، 319، 320، 321، 324، 352، 353، 357
- المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 2 : صفحه 387
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 299، 308، 309، 310، 315
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 425
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 609، 659، 660، 663، 665، 666، 667، 670، 671، 674
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه (385-390)، (390-385)
- بحوث فی الاصول جلد -3 : صفحه 3، 14، 15، 16، 17، 18، 28، 34، 35، 62، 172، 173، 178، 181
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 537، 539، 550، 551
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 508، 539، 546، 583
- حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 609
- درر الفوائد : صفحه 692
- زوائد الاصول : صفحه 439
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 46، 48، 80
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 337، 339
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 207
- قوانین الاصول جلد 2 : صفحه 160
- کفایة الاصول : صفحه 531، 539، 540، 541
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 246، 247
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 347
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 251، 446، 447، 448، 449
- معارج الاصول : صفحه 197
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 242
- نهایة الافکار جلد 4 : صفحه 238
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 238، 239، 240، 241، 242
- نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 238، 239، 240، 241، 242