احکام تکلیفی ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
احکام تکلیفی ( اصول فقه ) : احکام شرعی صادر شده به انگیزه بعث یا زجر یا ترخیص مکلّف نسبت به یک عمل
احکام تکلیفی، مقابل احکام وضعی، و عبارت است از انشای صادر شده به انگیزه برانگیختن یا بازداشتن مکلّف از عملی یا ترخیص در آن عمل.
احکام تکلیفی بر پنج قسم است: وجوب؛ حرمت؛ استحباب؛ کراهت؛ اباحه. این احکام به طور مستقیم به افعال مکلفان تعلق می‌گیرد و رفتار آنان را از هر نظر تصحیح می‌نماید، و موافقت یا مخالفت با آنها موجب مثوبت یا عقوبت می‌شود.
نکته اول:
احکام تکلیفی را به این جهت تکلیفی می‌گویند که معمولاً زحمت دار و دارای کلفت و مشقت می‌باشد، مانند: نماز، روزه و…
نکته دوم:
یکی از فرق‌های احکام تکلیفی با احکام وضعی این است که در احکام تکلیفی، حکم به نفس ماهیت و عنوان تعلق گرفته است و به افراد و مصادیق خارجی سرایت نمی‌کند؛ البته امتثال حکم تکلیفی به این است که طبیعت در خارج وجود پیدا کند و وجودش عامل سقوط تکلیف خواهد بود. اما در احکام وضعی، موضوع اصلی، وجودات خارجی است [۱] .
نکته سوم:
بین حکم وضعی و تکلیفی از نظر مفهوم هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد؛ برای مثال، بین وجوب که یک حکم تکلیفی است و سببیت که یک حکم وضعی است کمال مباینت وجود دارد [۲].
پانوشت
منابع
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 194
- مبادی فقه و اصول : صفحه 109
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 62
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 84
- اصطلاحات الاصول : صفحه 120
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 57
- اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه (42-45)
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (20-21)
- مقالات اصولی : صفحه 91
- تقنین اصول الفقه : صفحه 31
- اصول الفقه : صفحه 37
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 46
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 383
- سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 327
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «احکام تکلیفی ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- احکام الزامی، احکام ترخیصی، تکلیف اختیاری، تکلیف ارشادی، تکلیف استقلالی، تکلیف اضطراری، تکلیف امتحانی، تکلیف انحلالی، تکلیف انشایی، تکلیف بعثی، تکلیف بما لایطاق، تکلیف به مجمل، تکلیف تخییری، تکلیف تسجیلی، تکلیف تعبدی، تکلیف تعیینی، تکلیف توصلی، تکلیف جدی، تکلیف حقیقی، تکلیف زجری، تکلیف شأنی، تکلیف شرعی ( اصول فقه )، تکلیف ضمنی، تکلیف طریقی، تکلیف طلبی، تکلیف ظاهری، تکلیف عقلایی، تکلیف عقلی ( اصول فقه )، تکلیف عینی، تکلیف غیر مستمر، تکلیف غیری، تکلیف فعلی، تکلیف کفایی، تکلیف مجهول، تکلیف محتمل، تکلیف مستمر، تکلیف معدومین، تکلیف معلوم، تکلیف موجودین، تکلیف مولوی، تکلیف نفسی، تکلیف واقعی
وابسته
- احکام وضعی ( اصول فقه )، استصحاب حکم تکلیفی، تنجز تکلیف، رخصت ( اصول فقه )، شرایط تکلیف ( اصول فقه )، عزیمت، مسقطات تکلیف، مکلفٌ به، مکلَّف ( اصول فقه )، موانع تکلیف
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه احکام تکلیفی ( اصول فقه ) به زیرصفحه احکام تکلیفی ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 375، 426، 535، 541
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 175، 257، 383، 387، 441
- اصطلاحات الاصول : صفحه (117-118)، 120، 164، 230، 231
- اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه (42-45)
- اصول الفقه الاسلامی : صفحه 42
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 48، 54، 253
- اصول الفقه : صفحه 37
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 46
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 105
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 57، 58، 68، 77، 78
- الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 73
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 35
- الفوائد الحائریة : صفحه 493
- القواعد و الفوائد جلد 1 : صفحه 31، 70، 399
- القواعد و الفوائد جلد 2 : صفحه 7
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 93، 105
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 80
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (20-21)، 21، 22، 27، 90
- المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 244، 245، 375
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 275
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 100
- الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 200
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 344
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 228، 360، 361، 434
- انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 334
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (311-312)
- بحوث فی الاصول جلد -1 : صفحه 44
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 35
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 55
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 225، 408، 478، 561
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 137
- تقنین اصول الفقه : صفحه 31
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 213
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 66، 73
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 226، 566
- حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 432
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 62، 63، 162
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 12
- سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 327
- سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (401-403)
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 15، 56، 202، 342، 363، 414
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 601
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 194
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 351
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 379، 384، 388، 403، 550
- کفایة الاصول : صفحه 193، 291
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 83، 84
- مبادی فقه و اصول : صفحه 109
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 19
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 240، 370
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 31، 53
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 77، 78، 138
- مفاتیح الاصول : صفحه 44
- مقالات اصولی : صفحه 91
- منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 404
- منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 138، 196
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -1 : صفحه 89، 163
- نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 89، 163