واحد ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
واحد ( اصول فقه ) : وجود واحدِ دارای عنوان؛ اصطلاح مورد بحث در باب اجتماع امر و نهی
واحد، مقابل کثیر بوده و مقصود از آن در باب اجتماع امر و نهی، فعل واحدی است که محل اجتماع دو عنوان گردیده است. لفظ واحد در این مقام، مقابل متعدد آمده است نه مقابل کلی؛ یعنی فعل واحد باید در خارج، یک وجود داشته باشد که دو عنوان را جمع کرده است.
توضیح:
واحد گاهی مقابل کلی و گاهی مقابل متعدد به کار می‌رود. منظور از متعدد، دو یا چند عمل است، مانند: نماز و نظر به اجنبی و یا شنیدن غیبت، و منظور از واحد، یک عمل است که با یک وجود موجود می‌شود نه با دو یا چند وجود، و در باب اجتماع امر و نهی همین معنا مقصود است.
بنابراین، عمل واحد در مقابل اعمال متعدد است و از این نظر، تفاوتی نیست که این عمل واحد، کلی بوده و قابل صدق بر کثیرین باشد، مانند: نماز در خانه غصبی که واحد است ولی افراد متعدد دارد، یا شخصی باشد، مانند: نماز زید در خانه غصبی که یک عمل شخصی است و بر نماز عمرو در خانه غصبی صدق نمی‌کند.
در مقابل این نظریه که واحد، اعم از کلی و شخصی است، برخی هم چون مرحوم ' صاحب معالم ' نزاع را به واحد شخصی و برخی هم چون مرحوم ' آقا ضیاء ' آن را به واحد کلی منحصر می‌دانند. منظور از واحد، ' واحد بالجنس ' نیست، زیرا ' واحد بالجنس ' آن است که دو عمل تحت یک مفهوم کلی باشد، مانند: سجود برای خدا و بت، که سجود اگر چه کلی است، اما خود این طبیعت بما هی هی، تحت امر و نهی نرفته تا بر عمل واحدی، دو عنوان منطبق شود، بلکه حصه‌ای از این طبیعت تحت امر رفته که سجود برای خدا است، و حصه معین دیگر تحت نهی رفته که سجود برای بت می‌باشد و این دو هیچ گاه در وجود خارجی واحد نیستند.
مرحوم ' آخوند خراسانی ' نزاع را در واحد جنسی و نوعی هم جاری می‌داند.
این اصطلاح اقسامی دارد که عبارت است از:
1. واحد بالجنس؛
2. واحد بالصنف؛
3. واحد بالنوع،
4. واحد شخصی؛
5. واحد کلی.
منابع
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 290
- کفایة الاصول : صفحه 183
- الوصول الی کفایة الاصول جلد -2 : صفحه 312
- نهایة الافکار جلد 2,1 : صفحه 408
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه (93-94)
- مقالات اصولی : صفحه 93
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 536
- الموجز فی اصول الفقه جلد 2,1 : صفحه (115-116)
- سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (456-472)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه واحد ( اصول فقه ) به زیرصفحه واحد ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 290
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 168، 169
- الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه (115-116)
- الموجز فی اصول الفقه جلد 2,1 : صفحه (115-116)
- الوصول الی کفایة الاصول جلد -2 : صفحه 312
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 539
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 434
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 349
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 11
- سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (456-472)
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 536
- کفایة الاصول : صفحه 183
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه (93-94)
- مقالات اصولی : صفحه 93
- مقالات الاصول جلد 1 : صفحه 353
- منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 19
- نهایة الاصول : صفحه 253
- نهایة الافکار جلد 1,2 : صفحه 408
- نهایة الافکار جلد 2,1 : صفحه 408