تشبیهات قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تشبیهات قرآن : مانندکردن چیزی به چیزی در وصفی، با ادوات تشبیه
تشبیه از شریف‌ترین انواع بلاغت و به معنای مانندکردن چیزی به چیزی در همان وصف خودش با ادوات تشبیه است. برخی گفته‌اند تشبیه آن است که برای مشبه، حکمی از احکام مشبه‌به ثابت شود و فایده آن، بیان روشن‌تر و رساتر مطالب پنهان، و آشکارتر کردن معنا است.
تشبیه به اعتبارات مختلف، انواع گوناگون دارد. به اعتبار طرفین آن بر چهار قسم است:
1. تشبیه محسوس به محسوس؛ 2. تشبیه محسوس به معقول؛ 3. تشبیه معقول به معقول؛ 4. تشبیه معقول به محسوس.
همچنین به اعتبار وجه شبه بر دو قسم است: تشبیه مفرد؛ تشبیه مرکب.
علمای بیان در باره نسبت «تشبیه» و «تمثیل» گفته‌اند بین آن دو عموم و خصوص مطلق است؛ یعنی هر تمثیلی تشبیه است؛ ولی هر تشبیهی تمثیل نیست.
یکی از اسلوب‌های بیانی قرآن، تشبیهات آن است. به اعتراف علمای بیان، تشبیهات قرآن از متین‌ترین تشبیهات و دارای تمام محاسن بدیع و دقت‌های تصویری است.
نیز ر.ک:تشبیه صریح، تشبیه ضمنی، تشبیه مؤکد، تشبیه مرسل، خصایص تشبیهات قرآن، حکمت تشبیهات قرآن.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه (414-430)
- معجزه بزرگ ، پژوهشی در علوم قرآن : صفحه 307
- امثال قرآن (فصلی از تاریخ قرآن کریم) : صفحه 6
- الفوائد المشوق الی علوم القرآن و علم البیان : صفحه 67
- اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 284
- اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 205
- موسوعة الامثال القرآنیة جلد 2 : صفحه 434
- التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 268
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 270
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تشبیهات قرآن» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تشبیه حسن
- به لحاظ تعددطرفین تشبیه:
- تشبیه تسویه، تشبیه جمع، تشبیه مفروق، تشبیه ملفوف
- به لحاظ حذف وعدم حذف ادات تشبیه:
- تشبیه مؤکّد، تشبیه مرسل
- به لحاظ حسی وعقلی بودن طرفین تشبیه:
- تشبیه محسوس به محسوس، تشبیه محسوس به معقول، تشبیه معقول به محسوس، تشبیه معقول به معقول
- به لحاظ دخول وعدم دخول ادات تشبیه برمشبه یامشبه به:
- تشبیه کامل، تشبیه مقلوب
- به لحاظ ظهور:
- تشبیه صریح، تشبیه ضمنی
- به لحاظ منشأانتزاع وجه شبه:
- تشبیه مرکب، تشبیه مفرد
- به لحاظ وجودحرف تشبیه:
- تشبیه حرفی، تشبیه غیر حرفی
وابسته
- ادات تشبیه، ارکان تشبیه، حکمت تشبیهات قرآن، خصایص تشبیهات قرآن، عناصر تشبیه، قواعد تشبیه، مراتب تشبیه، مشبه به ( علوم قرآنی )
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تشبیهات قرآن به زیرصفحه تشبیهات قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 205، 284
- اسباب النزول جلد 3 : صفحه 472
- اصول التفسیر و قواعده جلد 1 : صفحه 59
- اعجاز القرآن : صفحه 72، 263، 264
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 270
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 138، 142، 143، 157
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه (414-430)، 415، 416، 418، 420، 433، 434، 440
- البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 474
- التمهید فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 306
- التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 261، 262، 264، 267، 268، 308، 333، 436
- الفوائد المشوق الی علوم القرآن و علم البیان : صفحه 67
- امثال قرآن (فصلی از تاریخ قرآن کریم) : صفحه 6
- قرآن ثقل اکبر : صفحه 257
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3 : صفحه 286
- معجزه بزرگ ، پژوهشی در علوم قرآن : صفحه 307
- موسوعة الامثال القرآنیة جلد 2 : صفحه 434