حکمت تشبیهات قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حکمت تشبیهات قرآن : فلسفه استفاده از تشبیه در قرآن
هدف تشبیه در علم بیان، توضیح و تبیین «مشبّه» است؛ زیرا «مشبّهٌ‌به» غالباً روشن‌تر از «مشبّه» است و برای روشنگری و توضیح آورده می‌شود.
برخی از اهداف تشبیه:
1. بیان حال مشبه؛ این در صورتی است که مشبه مبهم و مجمل باشد.
2. بیان امکان وجود وجه شبه در مشبّه؛ این در صورتی است که چیز غریبی به مشبه اسناد داده شود و فهم و تصور آن به جز از راه تشبیه و تمثیل ممکن نباشد؛ مانند: «إِنَّ مَثَلَ عِیسَی عِندَ اللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ» (آل‌عمران// 59) .
3. تثبیت حال مشبّه در جان و ذهن شنونده.
4. بیان چگونگی حال مشبّه در قوت و ضعف؛ مانند بیان مقدار ایمان در افراد ضعیف با تشبیه به تار عنکبوت در: «مَثَلُ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِیَاء کَمَثَلِ الْعَنکَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَیْتًا وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُیُوتِ لَبَیْتُ الْعَنکَبُوتِ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ» (عنکبوت// 41) .
5. بیان برتری یا پستی مشبّه؛ مانند تشبیه انسان‌ها به فرشتگان به‌سبب طهارت و عفت نفس، یا تشبیه بعضی از انسان‌ها به درندگان و چهارپایان در دین‌گریزی و حق‌ستیزی.
6. آراستن مشبّه برای رغبت و تشویق به آن.
7. مذمت مشبّه برای اجتناب از آن.
8. قرار دادن مشبّه به عنوان پدیده‌ای نو.
منابع
- اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 346
- اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 78
- موسوعة الامثال القرآنیة : صفحه 490
- القرآن و الصورة البیانیة : صفحه 89
- التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 261
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه (622-624)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «حکمت تشبیهات قرآن» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حکمت تشبیهات قرآن به زیرصفحه حکمت تشبیهات قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.