امتثال ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
امتثال ( اصول فقه ) : انجام عمل طبق تکلیف شرعی
امتثال، در لغت به معنای فرمان برداری و اطاعت امر مولا و در اصطلاح اصولی‌ها، به معنای موافقت با تکلیف و حرکت (اقدام عملی) به سوی انجام آن و مطابقت عمل انجام شده با واقع است، چه تکلیف، بعثی (تکلیف به انجام فعل) باشد و چه زجری (تکلیف به ترک فعل) و چه بعث و زجر اکید (واجب و حرام) باشد و چه غیر اکید (مستحب و مکروه) .
خلاصه این که: امتثال، موافقت کردن با تکلیف، در عمل و انجام متعلق آن در خارج بر وفق دستور مولا است؛ به خلاف انقیاد، که موافقت اعتقادی است.
نکته:
هر چند به نظر می‌رسد امتثال و اطاعت به یک معنا است، اما می‌توان بین آن دو فرق گذاشت؛ به این بیان که ' امتثال ' یعنی تحقق فرمان مولا در خارج و جَری (اقدام) عملی بر طبق آن، چه نیت مکلف‌به انجام آن باشد و چه نباشد.
اما ' اطاعت ' به معنای موافقت با امر مولا در نیت (اعتقاد) و در عمل می‌باشد.
ضمن این که ' انقیاد ' به معنای اطاعت اعتقادی، بدون موافقت عملی، و ' تجری ' به معنای معصیت اعتقادی و امتثال عملی در خارج است.
بنابراین، امتثال در برگیرنده اطاعت و تجری می‌باشد.
منابع
- اصطلاحات الاصول : صفحه 72
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 24
- بحوث فی علم الاصول جلد 14 : صفحه 179
- جواهرالاصول : صفحه 174
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 112
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 100
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اخص
- امتثال اجمالی ( اصول فقه )، امتثال احتمالی ( اصول فقه )، امتثال امر ( اصول فقه )، امتثال تفصیلی ( اصول فقه )، امتثال ظنی ( اصول فقه )، امتثال علمی ( اصول فقه )، امتثال نهی ( اصول فقه )
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه امتثال ( اصول فقه ) به زیرصفحه امتثال ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 289، 291
- اصطلاحات الاصول : صفحه 72
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 151
- القواعد و الفوائد جلد 2 : صفحه 42
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 81
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 100
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 112
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 312، 418
- بحوث فی علم الاصول جلد 14 : صفحه 179
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 20، 69، 70، 72، 73
- جواهرالاصول : صفحه 174
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 362
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 254
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 24
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 69
- کفایة الاصول : صفحه 102، 143
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 396
- منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 243، 319
- نهایة الاصول : صفحه 230
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 183