احتکار ( فقه )

به ذخیره کردن مواد غذایی برای خود یا خانواده یا امری دیگر احتکار گفته نمی‌شود. 2 احتکار کننده را « مُحتکِر » گویند. از این عنوان در باب تجارت سخن گفته شده است.

موارد احتکار: به قول مشهور، احتکار تنها در گندم، جو، خرما، کشمش و روغن ثابت است. 3 ثبوت آن در روغن زیتون و نمک اختلافی است؛ هر چند بسیاری از فقیهان، احتکار را در روغن زیتون ثابت دانسته‌اند. 4 شکّی نیست که احتکار اگر به قصد اضرار به مسلمانان و یا موجب اختلال در نظام زندگی اجتماعی آنان شود حرام است 5 البته نه به عنوان احتکار بلکه به عنوان ثانوی که همان حرمت اضرار به مسلمانان یا حرمت ایجاد اختلال در نظام زندگی آنان است. از این جهت فرقی در حرمت بین موارد ذکر شده و غیر آن نیست و هر نوع حبس کردن موادّ غذایی و غیر غذایی از چیزهایی که در زندگی به آن احتیاج است را می‌تواند شامل شود. لیکن سخن از احتکار در جایی است که موادّ غذایی مذکور به قصد گران شدن قیمت آن‌ها در عین نیاز داشتن مردم

بدون رسیدن به حدّ اضطرار انبار شود که در حرمت و کراهت این عمل اختلاف است. 6

حکم تکلیفی: در کراهت احتکار در صورت احتیاج نداشتن مردم یا بودن کسی که به اندازه کفایت، مواد غذایی را عرضه کند، اختلاف است. 7

در این که حرمت یا کراهت احتکار مشروط به خریدن و انبار کردن است یا مطلق انبار کردن - هر چند آن را نخریده باشد - اختلاف است. 8 همچنین در این که در تحقّق احتکار، نیاز مردم ملاک است یا گذشت زمان، یعنی سه روز در ایّام گرانی و چهل روز به هنگام ارزانی، اختلاف می‌باشد. قول نخست، قول اکثر فقیهان است. 9

اجبار محتکر: امام یا نایب او و در صورت عدم حضور آنان، مؤمنان عادل، محتکر را بر فروش اجناس احتکار شده مجبور می‌کنند. 10

نرخ گذاری: به قول مشهور، نرخ گذاری مواد غذایی احتکار شده به وسیله حاکم شرع جایز نیست، امّا در صورت اجحاف محتکر در قیمت، در این که تعیین نرخ به وسیله حاکم شرع جایز است یا وی باید محتکر را به پایین آوردن قیمت - به اندازه‌ای که اجحاف نباشد - مجبور کند، اختلاف است. 11

1 - الحدائق الناضرة 18 58.

2 - مستند الشیعة 14 50.

3 - الحدائق الناضرة 18 62 و جواهر الکلام 22 481.

4 - کتاب المکاسب (شیخ انصاری) 4 369.

5 - جواهر الکلام 22 480.

6 - 481.

7 - مهذّب الاحکام 16 32؛ کتاب المکاسب (شیخ انصار ی) 4 363 و تحریر الوسیلة 1 502.

8 - مستند الشیعة 14 50 و کتاب المکاسب (شیخ انصاری) 4 371.

9 - الحدائق الناضرة 18 63 و جواهر الکلام 22 483.

10 - جواهر الکلام 22 485.

11 - 485 و مستند الشیعة 14 52.

منابع

فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 268

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «احتکار ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

حکره

اعم

ذخیره سازی

اخص

احتکار مازاد حاجت

به لحاظ احکام تکلیفی:

احتکار حرام، احتکار مباح، احتکار مستحب، احتکار مکروه، احتکار واجب

به لحاظ زمان احتکار:

احتکار در زمان فراوانی، احتکار در زمان کمبود

به لحاظ مواد:

احتکار آشامیدنی، احتکار پوشاک، احتکار خوردنی، احتکار علوفه، احتکار کالا

وابسته

اجبار محتکر، اضرار، اضطرار ( فقه )، انفاق ( عام )، پرداخت دَین، تورم ( بالا بودن نرخ خرید کالا )، توسعه ( فقه )، حج ( اعم )، خانواده ( فقه )، خرید، خرید موجب تضییق مردم، دعوی نفی احتکار، زیارت ( فقه )، شرایط احتکار، محتکر ( فقه )، مدت احتکار، نفقه واجب النفقه ( فقه )، نیاز به کالای احتکار

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه احتکار ( فقه ) به زیرصفحه احتکار ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==magshow.php?kind=231#152f*index.php?catid=50

اصطلاحات فقهی : صفحه 194
الاحتکارفی الشریعة الاسلامیة : صفحه 80
الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 18 : صفحه 58
الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 3 : صفحه 180
الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه 298
الفتاوی المیسرة : صفحه 391
اللمعة الدمشقیة : صفحه 99
الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 18 : صفحه 53
الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 2 : صفحه 90
الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 1 : صفحه 283، 284
ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 1 : صفحه 409
تبصرة المتعلمین : صفحه 115
تحریرالاحکام (ط ج) جلد 2 : صفحه 254
تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه (501-502)
تذکرة الفقهاء (ط ق) جلد 1 : صفحه 585
جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 3 : صفحه 140
جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 4 : صفحه 40
جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 22 : صفحه 477
حواریات فقهیه : صفحه 303
ریاض المسائل جلد 5 : صفحه 101
شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 21
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 268
کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2 : صفحه 238
کتاب المکاسب جلد 4 : صفحه (363-364)
کشف الرموز فی شرح المختصر النافع جلد 1 : صفحه 455
مجمع الفائدة و البرهان جلد 8 : صفحه 20
مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 5 : صفحه 70، 71
مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 191
مستند الشیعة فی احکام الشریعة جلد 14 : صفحه 44
مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 8 : صفحه 186
منتهی المطلب (ط ق) جلد 2 : صفحه 1007
مهذب الاحکام جلد 16 : صفحه 30

احتکار ( فقه )

از دانشنامه علوم اسلامی

محتویات

توضیح مفهومی

منابع

اصطلاح‌نامه

مترادفات

اعم

اخص

وابسته

نمایه‌های موضوعی