وضع الفاظ
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
وضع الفاظ : نوع رابطه و چگونگی دلالت لفظ بر معنا
وضع، در لغت به معنای گذاشتن و نهادن است، و در اصطلاح نیز همین معنا مورد نظر می‌باشد؛ یعنی گذاشتن و قرار دادن برای معنا.
درباره نوع رابطه بین لفظ و معنا دو دیدگاه وجود دارد:
1. ذاتی بودن؛ به این معنا که دلالت لفظ بر معنا، ذاتی است، وبی آن که نیازی به وضع باشد، بر آن معنا دلالت می‌کند.
2. غیر ذاتی بودن؛ به این معنا که بر اثر وضع واضع یا کثرت استعمال، لفظ با معنای خاصی، پیوند می‌خورد. طبق این مبنا، درباره چگونگی دلالت لفظ بر معنا چند نظریه وجود دارد:
أ. نظریه اختصاص؛ مرحوم ' آخوند ' معتقد است رابطه‌ای ویژه میان لفظ و معنا وجود دارد که یا از راه وضع تعیینی (تخصیصی) و یا از راه وضع تعینی (تخصصی) به وجود می‌آید؛
ب. نظریه انس ذهنی؛ یعنی بر اثر وضع، نوعی سازگاری میان لفظ و معنا پدید می‌آید که با شنیدن لفظ، معنای آن به ذهن می‌آید، به اندازه‌ای که حسن و قبح معانی به الفاظ نیز سرایت می‌کند.
ج. نظریه التزام و تعهد؛ یعنی واضع می‌پذیرد که هرگاه بخواهد معنایی را در ذهن شنونده بیافریند یا از ذهنش بگذراند، از لفظ خاصی استفاده کند.
د. نظریه اعتبار؛ یعنی واضع، هنگام اراده یک معنا، از یک لفظ بهره بگیرد.
نکته:
میان مقام وضع و مقام استعمال تفاوت وجود دارد؛ به این بیان که برای وضع، واضع هر کدام از لفظ و معنا را جداگانه لحاظ می‌کند و لفظ را نشانه معنا قرار می‌دهد، ولی در مقام استعمال، لفظ جنبه مرآتیت برای معنا دارد و گویی در معنا فانی می‌شود.
منابع
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 32
- کفایة الاصول : صفحه 24
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه (33-34)
- سیری کامل در اصول فقه جلد 2 : صفحه (388-390)
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 26
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 23
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 374
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 20
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 25
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 14
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «وضع الفاظ» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
- وضع خاص ( اصول فقه )، وضع شرعی، وضع عام، وضع عرفی، وضع لغوی، وضع مرکبات، وضع مفردات
- به لحاظ اجزاءلفظ:
- وضع مواد، وضع هیئات
- به لحاظ تصورلفظ:
- وضع شخصی، وضع نوعی
- به لحاظ سبب وضع:
- وضع تعینی، وضع تعیینی
- به لحاظ وضع هیئت وماده:
- وضع انحلالی، وضع جامدی
وابسته
- حقیقت وضع، فایده وضع، قانون وضع، لحاظ لفظ و معنا، مباحث الفاظ، مقومات وضع، موضوع له الفاظ، نظریات وضع، واضع الفاظ
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه وضع الفاظ به زیرصفحه وضع الفاظ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 26، 29، 33، 415
- اصطلاحات الاصول : صفحه 27، 287، 290
- اصول الاستنباط : صفحه 55
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 19، 20، 169
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 130، 131
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 66، 67
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 17
- البیان فی تفسیرالقرآن : صفحه 408
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 346، 452
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 42
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 14
- الفوائد الحائریة : صفحه 328
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 61
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 175، 181
- المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 46، 47، 48، 51، 52، 53، 104
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 226
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 102، 104، 105
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 113
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه (33-34)، 35، 36
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 134، 202، 208
- بحوث فی الاصول جلد -1 : صفحه 23، 35
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 73، 74، 75، 76، 78، 87، 94، 95، 102، 115، 120، 123، 136، 142
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 22
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 19، 20، 21، 49
- تقریرات اصول : صفحه 29، 31
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 13، 14، 15، 50، 51
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 17، 18، 20، 448
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 75، 80، 209، 212
- سیری کامل در اصول فقه جلد 2 : صفحه (388-390)
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 23، 25، 33
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 374
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 29، 31
- فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 576
- کفایة الاصول : صفحه 24، 31، 231
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 59
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 32، 34، 35، 40، 49، 52
- مقالات الاصول جلد 1 : صفحه 59
- منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 46، 55، 69، 71، 72، 150، 151، 153، 154، 165، 270، 310
- نهایة الاصول : صفحه 17
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 23، 25، 27، 31، 32، 37، 63، 65، 108، 567
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 94