سگ

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ سگ

◄ سگ تازی

◄ سگ تزیینی

◄ سگ تعلیم دیده

◄ سگ درنده

◄ سگ سلوقی

◄ سگ ولگرد

توضیح مفهومی

سگ‏

سگ حیوان معروف.

عنوان یاد شده در بابهای طهارت، صلات، حج، تجارت، اجاره، وقف، وصیّت، اطعمه و اشربه، لقطه، قصاص و دیات به کار رفته است.

نجاست سگ: همه انواع سگ- جز نوع دریایی آن 1- حتی اجزای فاقد حیات آن همچون مو و ناخن 2 و نیز رطوبتهای بدنش از قبیل آب دهان و بینی نجس و غیر قابل تطهیر 3 و تذکیه 4 (---> تذکیه) است. سگ دریایی بنابر قول مشهور پاک است. 5

برای تطهیر ظرفی که سگ آن را لیسیده یا از آن، آب یا مایعی دیگر خورده، بنابر مشهور باید ابتدا آن را خاک مالی کرد و سپس دو مرتبه با آب شست. لزوم خاک مالی بنابر قول مشهور اختصاص به ولوغ (---> ولوغ) دارد. بنابر این، ظرفی که با آب دهان سگ- بدون ولوغ- یا بر اثر رطوبتی از بدن آن و یا افتادن سگ درون آن نجس شده، نیازی به خاک مالی ندارد 6 (---> خاک مالی) .

برخورد کردن لباس با سگ، در صورتی که هر دو خشک باشند، موجب نجاست لباس نمیشود؛ هرچند به قول مشهور، پاشیدن مقداری آب روی آن مستحب است. 7

حرمت گوشت سگ: سگ از حرام گوشتان و بنابر آنچه در برخی روایات آمده از مسخ شدگان (---> مسوخ) است. 8

خرید و فروش و اجاره سگ: خرید و فروش سگ، جز سگ شکاری (---> سگ شکاری) جایز نیست؛ 9 لیکن به قول برخی داد و ستد توله سگ، جهت آموزش دادن آن برای شکار جایز است. 10

بسیاری از فقها سگ نگهبان خانه، باغ، مزرعه و گله را نیز در حکم به سگ شکاری ملحق کرده‏‌اند؛ 11 لیکن برخی خرید و فروش این نوع سگها را جایز ندانسته‏‌اند. 12 البته بنابر قول به عدم جواز داد و ستد، نگهداری آنها به منظور استفاده در نگهبانی جایز است 13 و نگهداری غیر آنها جایز نیست. 14

اجاره دادن سگ شکاری و سگ نگهبان جایز است. 15

---

507

جنایت سگ: نگهداری و مواظبت از سگ درنده که بی جهت به افراد حمله میکند بر صاحبش واجب است و در صورت کوتاهی در این امر، ضامن جنایت سگ خواهد بود. 16

اگر بر اثر تحریک سگ درنده به سوی کسی، وی کشته شود، در صورتی که سگ غالباً کشنده یا قصد تحریک کننده، کشتن طرف باشد، تحریک کننده قصاص میشود؛ زیرا نقش سگ در این صورت نقش آلت قتل است. 17

اگر کسی وارد خانه‏ای شود و سگ صاحب خانه به او آسیب برساند، در صورتی که ورودش با اذن صاحب خانه بوده، صاحب خانه ضامن است، وگرنه ضمانی متوجه وی نیست. 18

دیه سگ: بنابر قول مشهور، دیه سگ شکاری چهل درهم است. 19 برخی قدما دیه یاد شده را به سگ سلوقی اختصاص داده‏‌اند؛ 20 لیکن برخی، مراد قدما از سگ سلوقی را همان سگ شکاری دانسته‏‌اند 21 (---> سگ سلوقی) . از برخی قدما نقل شده که دیه سگ شکاری قیمت آن است، به شرط آنکه از چهل درهم بیشتر نباشد. 22 بعضی گفته‏‌اند: مراد از سگ شکاری نوعی خاص از سگ است که استعداد شکار کردن و آموزش دیدن برای این منظور را دارد، نه سگی که بالفعل برای شکار آموزش دیده باشد. 23 لیکن در مقابل، برخی دیگر قائل‏اند: مراد از سگ شکاری، سگ آموزش دیده جهت شکار است و سگی که استعداد شکار کردن- هرچند با آموزش دیدن- دارد، اما هنوز آموزش ندیده، ملحق به آن نیست. 24

در اینکه دیه سگ گله یک گوسفند نر است یا بیست درهم و یا بهای خود سگ، اختلاف است. قول دوم، منسوب به مشهور است.

دیه سگ نگهبان باغ بنابر قول مشهور بیست درهم است. برخی دیه آن را قیمتش دانسته‏‌اند.

دیه سگ مزرعه بنابر قول مشهور، یک پیمانه (قفیز) گندم است. برخی دیه آن را قیمت خود سگ دانسته‏‌اند. 25

بنابر قول مشهور، جز سگهای یاد شده‏

---

508

برای دیگر سگها ارزش و قیمتی نیست؛ در نتیجه دیه‏ای نخواهند داشت. برخی قدما دیه آنها را یک زنبیل خاک ذکر کرده‏‌اند. 26

برخی گفته‏‌اند: دیه سگ در موارد ثبوت، در ازای صِرف کشتن سگ است. بنابر این، چنانچه کسی یکی از سگهای یاد شده را غصب کند و سپس آن را بکشد، ضامن بیشترین مقدار از دیه و قیمت سگ است. برخی گفته‏‌اند: چنانچه غاصب سگ را بکشد، ضامن بالاترین مبلغ از دیه و قیمت است و اگر سگ نزد غاصب تلف شود، او تنها ضامن قیمت آن خواهد بود؛ بیشتر از مقدار دیه باشد یا کمتر. برخی، غاصب را همچون غیر غاصب، تنها ضامن دیه دانسته‏‌اند. 27

دیگر احکام: اگر سگی در چاه آب بیفتد و بمیرد، برای تطهیر آن چهل دلو آب کشیده میشود و اگر نمیرد هفت دلو. کشیدن مقدار یاد شده بنابر قول مشهور متأخران، مستحب است 28 (---> آب چاه) .

نماز گزاردن در خانه‏ای که در آن سگ غیر شکاری است مکروه میباشد. 29

مُحرمی که سگ خود را به سوی شکار فرستاده و سگ آن را کشته، ضامن است و چنانچه حیوان در حرم (---> حرم) باشد، دو کفّاره بر عهده‏اش میآید؛ یکی کفّاره صید در حال احرام و دیگری کفّاره صید در حرم. 30

سگهایی که تملّک آنها جایز است، از قبیل سگ شکاری، وقف کردن 31 و وصیّت 32 به آنها نیز جایز میباشد.

اگر سگی با گوسفندی آمیزش کند و بچه‏ای متولد گردد، عنوان هریک از آن دو که بر بچه صادق باشد، حکم همان را خواهد داشت. 33

در جواز گرفتن سگ گم شده قابل تملّک همچون سگ شکاری، اختلاف است. بنابر قول به جواز، تا یک سال اعلام میکند و پس از آن چنانچه صاحبش پیدا نشود، میتواند از آن استفاده کند، لیکن در صورت تلف، ضامن قیمت آن است. 34

1. جواهر الکلام 5/ 366؛ العروة الوثقی 1/ 138

2. جواهر الکلام 5/ 331؛ العروة الوثقی 1/ 138

3. جواهر الکلام 5/ 366؛ العروة الوثقی 1/ 138

4. العروة الوثقی 1/ 283

5. جواهرالکلام 5/ 368 >

---

509

> 6. 6/ 355- 361

7. 202

8. مستند الشیعة 15/ 99- 101؛ جواهر الکلام 36/ 196- 197

9. جواهر الکلام 22/ 136

10. نهایة الإحکام 2/ 462؛ الروضة البهیة 3/ 209

11. الوسیلة/ 248؛ کتاب السرائر 2/ 220؛ مختلف الشیعة 5/ 12؛ الدروس الشرعیة 3/ 168؛ مسالک الأفهام 3/ 135؛ جواهرالکلام 22/ 137

12. المقنعة/ 589؛ النهایة/ 364؛ شرائع الإسلام 2/ 265

13. الخلاف 3/ 183؛ المبسوط 2/ 166

14. تحریر الأحکام 2/ 258؛ کتاب السرائر 2/ 215

15. مسالک الأفهام 3/ 135

16. جواهرالکلام 43/ 129

17. 42/ 42

18. 43/ 134

19. مفاتیح الشرائع 2/ 160

20. النهایة/ 780؛ المقنعة/ 769

21. منتهی المطلب (ق) / 1009

22. مختلف الشیعة 9/ 423- 424

23. مجمع الفائدة 14/ 350

24. جواهر الکلام 43/ 398

25. 393- 397؛ مبانی تکملة المنهاج 2/ 428- 431

26. جواهر الکلام 43/ 397

27. 398- 399

28. 1/ 233 و 254

29. العروة الوثقی 2/ 400

30. جواهر الکلام 20/ 289

31. 28/ 18

32. 316

33. 5/ 368- 369

34. 38/ 254.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 4 : صفحه 506

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سگ» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سگ بری، سگ خشکی، کلب

اعم

حیوان درنده، حیوان نجس العین، مسوخات

اخص

سگ تازی، سگ تزیینی، سگ تعلیم دیده، سگ درنده، سگ سلوقی، سگ ولگرد

وابسته

آب دهان سگ، آمیزش سگ با حیوان طاهر، آمیزش سگ با حیوان نجس، أجزای سگ، اجاره سگ، استحاله سگ، بدن ملاقی سگ، بیع سگ، پوست سگ، تذکیه سگ، تعلیم سگ، جنایت سگ، حیوان مرتضع از سگ، رطوبت سگ، سگ دریایی، صید با سگ، ضمان منافع سگ، طهارت آب چاه از سگ، عاریه سگ، غصب سگ، کسب به سگ، گوشت سگ، لیسیدن نجس العین، مدفوع سگ، مسابقه با سگ، مسح خاک بعد مس حرام گوشت، نجاست سگ، نگهداری سگ در خانه، نماز در خانه با وجود سگ، نیم خورده سگ، هبه سگ، هبه سگ مملوک، وصیت به سگ، وقف سگ، ولوغ سگ

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سگ به زیرصفحه سگ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 1 : صفحه 285
• الفقه جلد 76 : صفحه 100
• المکاسب المحرمة جلد 1 : صفحه 97
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 35 : صفحه 123
• الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 4 : صفحه 256
• تبصرة المتعلمین : صفحه 111
• تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 118، 493
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 156
• جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 1 : صفحه 161
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 22 : صفحه 8، 136
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 36 : صفحه 292
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 5 : صفحه 295، 366
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 6 : صفحه 83
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 11
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 4 : صفحه 506
• کتاب المکاسب جلد 1 : صفحه 41، 51
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 1 : صفحه 307
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 1 : صفحه 122
• مستند الشیعة فی احکام الشریعة جلد 15 : صفحه 101
• مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 8 : صفحه (40-42)، 41
• مهذب الاحکام جلد 1 : صفحه 352