حیوان درنده
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
درنده
درنده: حیوان گوشتخوار.
عنوان درنده به حیوان دارای چنگال یا دندان نیش که طعمه خود را تکه تکه میکند و درهم میشکند، اطلاق میگردد؛ خواه از تیره پرندگان باشد، مانند عقاب و باز یا از غیر آنها، مانند شیر، پلنگ و گرگ. 1 از این عنوان در بابهای طهارت، صلات، حج، تجارت، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه سخن گفتهاند.
درندگان، حرام گوشتاند، 2 لیکن جز سگ و خوک، پاک3 و بنابر مشهور تذکیه پذیرند) ر تذکیه (؛ بنابر این، با تذکیه، استفاده از پوست، مو و مانند آن برای تهیّه لباس یا چیزی دیگر، جایز است؛ 4 هرچند در اینکه جواز استفاده از پوست آنها مشروط به دباغی) ر دباغی (است یا نه، اختلاف است. 5
از شرایط لباس نمازگزار آن است که از پوست و موی حرام گوشتان تهیّه نشده باشد و نماز با لباس تهیّه شده از آن باطل است. 6
در اینکه خرید و فروش درندگان مطلقا باطل است یا مطلقا صحیح است و یا تنها خرید و فروش درندگانی که نفعی از آنها برده نمیشود، مانند شیر و گرگ باطل است، اختلاف میباشد. بنابر قول سوم، تنها معامله درندگانِ دارای نفع، مانند باز شکاری صحیح است. 7 البته در صحّت خرید و فروش سگ شکاری اختلافی نیست؛ چنان که بنابر قول مشهور، خرید و فروش سگ گله، مزرعه و خانه نیز صحیح است. 8 نگهداری درندگان خطرناک و موذی حرام است. 9
سایر احکام: واجب است میّت به گونهای دفن گردد که درندگان نتوانند جسد را از خاک بیرون آورند. 10 چنان که از موارد جواز نبش قبر جهت انتقال جسد، بیم از بیرون آوردن جسد توسط درندگان است. 11
از محرّمات احرام) ر احرام (کشتن جانواران وحشی است؛ لیکن کشتن
درندگان در صورت حمله آنها یا بیم بر خود یا دیگری، بر محرم جایز است. در غیر این صورت، در جواز کشتن آنها اختلاف است. 12 در هر صورت، کشتن آنها موجب ثبوت کفّاره نیست، جز شیر بی آزار که بنابر قول گروهی، در کشتن آن کفّاره ثابت است و کفّاره آن قربانی کردن یک گوسفند نر است. در وجه ثبوت کفّاره که به جهت احرام است یا حَرم) ر حرم (اختلاف است. بنابر قول اوّل، کفّاره بر عهده محرم ثابت است، هرچند شیر را در خارج حرم کشته باشد، و بنابر قول دوم، احرام خصوصیتی ندارد، کشتن شیر در حرم موجب ثبوت کفّاره است؛ کشنده مُحرم باشد یا غیر مُحرم. 13
حیوان وحشیای که توسط سگ شکاریِ آموزش دیده، صید شده و قبل از تذکیه مرده، حلال است؛ لیکن شکار سایر درندگان شکاری آموزش دیده، بنابر مشهور حلال نیست. 14
1. جواهر الکلام 292. 2 199 /36 و 369 - 368 /1. 3 294 و 199 /36. 4 371؛ الاحکام الواضحة) فاضل (/ 5 412. جواهر الکلام 11 290 /4. 10 40. 9 138 - 136. 8 39 /22. 7 65 - 64. 6 73 /8. العروة الوثقی 12 137 /2. مستند الشیعة 349 - 344 /11؛ جواهر الکلام 177 - 176 /20؛ مهذّب الاحکام 13 225 - 224 /13. کتاب السرائر 568 /1؛ ایضاح الفوائد 329 /1؛ الدروس الشرعیة 359 /1؛ ذخیرة المعاد/ 610؛ جواهر الکلام 174 /20 و 14 177 - 176. جواهر الکلام 10 - 8 /3.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 600
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «حیوان درنده» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ طبیعت وغریزه:
- حیوان ذی ناب، حیوان وحشی درنده، درنده شکاری
- به لحاظ نوع:
- سگ، گربه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حیوان درنده به زیرصفحه حیوان درنده/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الجامع للشرائع : صفحه 378
- الخلاف جلد 6 : صفحه 74، 75
- الفقه جلد 76 : صفحه 115
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 6 : صفحه 280
- المقنع : صفحه 419
- الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 4 : صفحه 70
- الهدایة : صفحه 306
- ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 146
- تبصرة المتعلمین : صفحه 112
- تحریرالاحکام (ط ج) جلد 2 : صفحه 263
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 495
- جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 3 : صفحه 12
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 22 : صفحه 39
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 36 : صفحه 200، 294
- ریاض المسائل جلد 5 : صفحه 18
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 2 : صفحه 10
- غنیة النزوع : صفحه 399
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 600
- فقه الصادق (ع) جلد 24 : صفحه 84، 144
- قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 326
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 101، 103، 114
- کتاب المکاسب جلد 1 : صفحه 53، 160
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 12 : صفحه 33، 35
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 124
- مستند الشیعة فی احکام الشریعة جلد 15 : صفحه 73