پناهندگی زن
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حکم زنی که به دار اسلام پناهنده میشود، چند فرض دارد:
1- زن بالغ و عاقل بوده و مدعی اسلام است؛ در این فرض اگر اسلام او بعد از پناهندگی باشد یا مشخص شود که قبل از پناهندگی، مسلمان بوده است، به کفّار بازگردانده نمیشود امّا مهر او در
صورت مطالبه شوهرش، به او پرداخت میشود [۱] . دلیل این حکم، آیه 10 سوره ممتحنه است که فرمود: « یا ایها الذین آمنوا اذا جائکم المؤمنات مهاجرات فامتحنوهن اللّه اعلم بایمانهن فان علمتموهن مؤمنات فلا ترجعوهن الی الکفار؛ای کسانی که ایمان آوردهاید! هنگامی که زنان باایمان بعنوان هجرت نزد شما آیند، آنها را آزمایش کنید -خداوند به ایمانشان آگاهتر است- هرگاه آنان را مؤمن یافتید، آنها را بسوی کفار بازنگردانید؛ »
2ـ زن پناهنده، مجنون است که چند فرض دارد.
2ـ1ـ قبل از جنون اسلام آورده در این فرض به کفار باز گردانده نمیشود و تنها مهرش اعاده میشود [۲] .
2ـ2ـ کاملاً اسلام را توصیف میکند ولی مشخص نیست که اسلام او در حال عقل یا در حال جنون بوده است. بنابراین فرض هم به کافران بازگردانده نمیشود ولی درباره مهرش باید صبر نمود تا افاقه پیدا کند اگر بعد از افاقه، بر اسلام خود باقی بماند، مهرش عودت داده میشود، و اگر از اسلام برگشت، بعضی از فقها قائلند که باید به کفار بازگردانده شود [۳] .
2ـ3ـ هیچ اطلاعی از او در دست نیست. در این فرض از آن جهت که به دار اسلام پناهنده شده است باید به اسلام او حکم کرد و نباید به کافران باز گرادنده شود، بلکه باید صبر نمود تا افاقه پیدا کند و بعد از افاقه اگر اسلام خود را انکار نمود به کافران بازگردانده میشود.
3ـ زن پناهنده، صغیره و نابالغ است. این گونه زنان اگر بتوانند اسلام را توصیف نمایند، باید تا بلوغ آنها صبر شود یعنی نباید به کفار باز گردانده شوند و پس از بلوغ هم اگر بر اسلام خود باقی بمانند تنها مهر آنها پرداخت میشود. امّا اگر بر اسلام خود باقی نمانند و مرتد شوند درباره اعاده و عدم آن دو قول است. بعضی از فقها [۴] معتقدند که باید به کفار بازگردانده شود امّا بعضی از صاحب نظران، اجرای احکام مرتد را بر او واجب میدانند (5) .
نیز ر.ک: اسلام زن پناهنده ـ شرط ردّ پناهنده زن به دار الکفر. (حکم مرگ زن پناهنده از دار کفر به دار اسلام از جهت پرداخت مهریه آن به شوهر یا ورثه کافر)
مرگ زنی که از دار الحرب به دار اسلام پناهنده شده است از جهت مطالبه مهر آن توسط زوج، چند فرض دارد.
1ـ موت زن پناهنده قبل از مطالبه مهر؛
2ـ موت زن پناهنده بعد از مطالبه مهر.
در صورت دوّم، اکثر فقها معتقد به پرداخت مهریه آن به زوج او هستند؛ صاحب جواهر مینویسد، من درباره این حکم، مخالفی پیدا نکردم، زیرا مرگ زن بعد از حائل شدن اسلام میان او و زوج بوده و لذا امر به پرداخت مهریه به حال خود باقی میماند. حتی اگر زوج او هم از دنیا برود، میبایست مهریه او به ورثهاش پرداخت شود. امّا اگر مرگ زن پناهنده، قبل از مطالبه مهریه توسط زوج کافر باشد، بعضی از فقها معتقدند چیزی از مهریه او به شوهرش پرداخت نمیشود. زیرا حیلوله ـ آن چه را که میان زن وشوهر حائل شده است ـ به سبب مرگ است نه اسلام. بله اگر حائل میان زن و شوهر، اسلام زوجه باشد در این صورت باید مهریه زوجه به شوهرش باز پرداخت شود. لیکن صاحب شرایع درباره این حکم مردد شده است. دلیل تردد ایشان این است که از یک طرف حائل میان زن و شوهر، مرگ زن است پس نباید چیزی از مهر آن به شوهرش پرداخت شود. و از طرف دیگر، زن پناهنده قبل از مرگ، اسلام آورده و اسلام نیز حائل میان زن و شوهر شده است. بنابراین با توجه به اصالة بقاء استحقاق زوج نسبت به مهر، میبایست مهریه زوجه به شوهر داده شود. [۵]
پانوشت
منابع
- تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه 362
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 21 : صفحه 303
- مجله فقه اهل بیت جلد 11،12 : صفحه 52
- تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه 365
اصطلاحنامه
اعم
وابسته
- اسلام زن پناهنده، دعوی زوجیت پناهنده، رد زن پناهنده، سرزمین اسلام ( فقه )، شهادت به زوجیت پناهنده، طلاق پناهنده، مطالبه مهریه پناهنده، مهریه پناهنده به سر زمین اسلام