منطوق ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
منطوق ( اصول فقه ) : مدلول جمله ترکیبی تام
منطوق، مقابل مفهوم بوده و در لغت، به معنای هر چیزی است که با آن نطق می‌شود و به لفظ در می‌آید؛ یعنی هر آن چه که لفظ بر آن دلالت می‌کند، چه از مفاهیم افرادی باشد، مانند: ذات زید که فقط لفظ ' زید ' بر آن دلالت می‌کند، و چه از مفاهیم ترکیبی، مثل: نسبت قیام به زید که لفظ ' زید قائم ' بر آن دلالت می‌کند. اما ' منطوق ' در اصطلاح اصولیون، مدلول جمله ترکیبی تام است، زیرا مفهوم که مقابل آن است، به جمله‌های ترکیبی تام اختصاص دارد؛ پس مفاهیم افرادی و مدلول جمله‌های ترکیبی ناقص از این بحث خارج می‌باشد.
برای به دست آوردن منطوق از لفظ، علم به وضع و قراین (عام و خاص) لازم است؛ برای مثال، هنگامی که گفته می‌شود: ' اکرم العالم '، با علم به این که صیغه امر برای وجوب وضع شده است، لزوم اکرام عالم به دست می‌آید و به کمک قرینه حکمت (که قرینه عام است) از آن اطلاق استفاده می‌شود.
نکته اول:
در این که منطوق، فقط مدلول مطابقی را شامل می‌شود یا افزون بر آن، مدلول تضمنی را نیز در بر می‌گیرد، اختلاف است؛ برخی مانند مرحوم ' خویی ' مدلول تضمنی را جزء مدلول التزامی به شمار آورده و به همین سبب، منطوق را فقط شامل مدلول مطابقی می‌دانند، اما برخی دیگر، مفهوم را دربرگیرنده مدلول مطابقی و تضمنی، هر دو، می‌دانند و گروهی نیز به تفصیل روی آورده‌اند.
نکته دوم:
در این که منطوق از صفات مدلول است یا دلالت، اختلاف است؛ مشهور اصولی‌ها آن را از صفات مدلول، برخی مانند مرحوم ' خویی ' آن را از صفات دلالت، و برخی دیگر، مثل مرحوم امام خمینی آن را به یک لحاظ صفت مدلول، و به لحاظی دیگر صفت دلالت دانسته‌اند.
منابع
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 168
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 112
- مناهج الاصولیین : صفحه (60-70)
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 413
- جلد 2 : صفحه 359
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه منطوق ( اصول فقه ) به زیرصفحه منطوق ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد 2 : صفحه 359
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 413، 414
- اصطلاحات الاصول : صفحه 250
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 111، 112
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 94
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 337، 339، 341
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 501
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 138
- تقریرات اصول : صفحه 79، 80
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 425
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 247
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 142، 143، 151
- فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 485
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 168
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 54، 57
- مقالات الاصول جلد 1 : صفحه 395
- مناهج الاصولیین : صفحه (60-70)
- نهایة الاصول : صفحه 290