محاربه ( اقدام علیه امنیت )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ محاربه ( اقدام علیه امنیت )

◄ قطع طریق

◄ محاربه اجباری

◄ محاربه با آتش

◄ محاربه با ارسال آب

◄ محاربه با ریختن زهر

◄ محاربه تسبیبی

◄ محاربه تمرینی

◄ محاربه در اموال

◄ محاربه در بادیه

◄ محاربه در خشکی

◄ محاربه در دریا

◄ محاربه در روز

◄ محاربه در سرزمین اسلام

◄ محاربه در سرزمین شرک

◄ محاربه در شب

◄ محاربه در شهر

◄ محاربه در فروج

◄ محاربه زن

◄ محاربه مباشری

◄ محاربه مجبور

◄ محاربه مجنون ( فقه )

◄ محاربه مرد

◄ محاربه مزاحی

◄ محاربه ملاعب

◄ محاربه کودک

توضیح مفهومی

محاربه ( اقدام علیه امنیت ) : بیرون آوردن سلاح به جهت ترساندن مردم

واژه محاربه که گاهی از آن به 'حرابه'تعبیرمی شود، از جهت ماده، از 'حرب' گرفته شده و نقیض کلمه 'سلم' - صلح - است . محاربه در اصل به معنای 'سلب' و گرفتن است. مثلاً وقتی گفته میشود: 'حرب الرجل مالَه' مقصود این است که مال آن مرد را از او گرفتند. بنابر این اطلاق واژه حرب بر کسی که برای جنگیدن یا ترسانیدن دیگران سلاح کشیده باشد، به این اعتبار است که او می‏خواهد جان یا مال یا قدرت یا ملک دیگری را از او بگیرد.

فقها تعاریف متفاوتی از محاربه ارائه داده‌اند لیکن در میان آن‌ها دو نکته مورد اتفاق همه فقها است این دو نکته عبارت است از: یک: بیرون آوردن سلاح ؛ دو: به جهت ترساندن مردم . معنایش این است که اگر کسی سلاحی را برای ترساندن مردم بیرون بیاورد، به طور قطع عنوان محارب بر او اطلاق می‏شود؛

تفاوت تعاریف فقها مربوط به قید هایی است که برای محاربه کننده آورده‌اند؛ این قید‌ها عبارت است از:

الف: قید حمل سلاح  : این قید از صاحب جواهر است. ایشان معتقدند اگر کسی سلاحی را برای ترساندن مردم حمل بکند نیز محارب شمرده می‏شود. بر اساس این قید، مفهوم محاربه توسعه پیدا می‏کند.

ب: ترساندن یک فرد در صورت صدق اراده فساد در زمین: صاحب جواهر معتقد است برای صدق عنوان محاربه، بیرون آوردن سلاح برای ترساندن یک فرد نیز کافی است. البته در صورتی که هدف از بیرون آوردن سلاح، اراده فساد در روی زمین باشد.

امّا بعضی از فقها، ترساندن مردم -ناس - را در تعریف محاربه لحاظ کرده‏اند؛ لازمه قید مذکور این است که اگر بیرون آوردن سلاح برای ترساندن یک نفر باشد، نمی‏توان آن را از مصادیق محاربه تلقی کرد. در هر صورت، دو قیدی را که صاحب جواهر (ره) بر تعریف محاربه افزوده است، دایره محاربه را از جهت مورد و مصداق توسعه می‏دهد.

لیکن بعضی دیگر از فقها، قیودی را در تعریف محاربه قرار داده‏اند که دایره محاربه را از حیث مصداق، محدود می‏کند مثل:

ج - قید'مسلمان' به جای 'مردم' - ناس- در جمله 'لاخافة الناس'. این قید از فاضل هندی درکشف اللثام است .

د - قید 'ارض اسلام' که 'سلار' در مراسم العلویه برای تعریف محاربه اتخاذ کرده است. مرحوم مفید نیز قید' دار اسلام' را در تعریف گنجانده است که با 'ارض اسلام' آن چنان فرقی ندارد. محاربه بر اساس این دو قید، تضییق مصداقی پیدا می‌کند. زیرا بر اساس قید 'مسلمان' که صاحب کشف اللثام در تعریف محاربه قرار داده‏اند، اگر کسی در مملکت اسلامی، سلاحی را برای ترساندن غیر مسلمانان بیرون بیاورد، صدق عنوان محارب بر او صحیح نیست؛ زیرا اراده غیرمسلمان از اطلاق واژه مسلمان نیاز به قرینه دارد و در تعریف مرحوم فاضل هندی، قرینه‏ای بر این مطلب وجود ندارد. برخلاف صاحب جواهر که می‏نویسد: تقیید مسلمان، شامل مسلمان و غیر مسلمان می‏شود . لیکن بنا بر قید 'ارض اسلام' یا 'دار اسلام'، اگر کسی سلاحی را برای ترساندن غیر مسلمان نیز بیرون بیاورد، عنوان محارب بر او صدق می‏کند، چون که مفهوم 'دار اسلام' تمام کسانی را که در آن 'دار' زندگی می‏کنند، از باب علاقه ظرف و مظروف در بر می‏گیرد.

ه - قید 'اهل ریبه'

شیخ طوسی در کتاب 'النهایه' می‏نویسد: محارب آن کسی است که تجرید سلاح بکند و از اهل ریبه - اهل فساد - باشد ؛ بر اساس این قید نیز مصادیق محاربه توسعه پیدا می‏کند، زیرا 'اهل فساد بودن' اعم از این است که قصد ترسانیدن مردم را داشته یا نداشته باشد. و لذا صرف بیرون آورد سلاح توسط چنین فردی - کسی که اهل ریبه است - محاربه تلقی می‏شود، هر چند بیرون آورد سلاح به قصد ترساندن مردم نباشد.

و - قید 'اخافة'

شهید در کتاب 'دروس' گفته است: 'محارب کسی است که سلاحی را برای ترساندن بیرون بیاورد. (12) بر اساس این تعریف، ترساندن غیر مسلمان و نیز ترساندن مسلمان درغیر دار اسلام نیز از مصادیق محاربه است. زیرا اطلاق 'اخافة' ترساندن - همه این موارد را در بر می‏گیرد.

ز - قید: در خشکی یا در دریا، در شب یا در روز و در شهر یا غیر شهر'

قیود فوق نیز با اندک تفاوتی در اکثر تعاریف ذکر شده برای محاربه وجود دارد. مثلاً شیخ طوسی در مبسوط ، قید دریا، خشکی، شهر و صحرا را مورد توجه قرار داده است ولی بعضی دیگر، همه آن قیود را در تعریف محاربه مورد توجه قرار داده‏اند.

لازم به ذکر است که قید 'در خشکی و.... ' به لحاظ مکان و زمان محاربه است. به عبارت دیگر لحاظ کردن این قیود یا عدم لحاظ آنها موجب می‏شود که مصادیق محاربه از جهت مکان و زمان، توسعه یا ضیق پیدا بکند.

البته از فحوای کلمات فقها استفاده می‏شود که هیچ کدام از آن‏ها، از این جهت، محددودیتی را برای محاربه قائل نیستند. به همین جهت مرحوم سبزواری در مهذب الاحکام، قید 'در جوّ' را نیز بر این قیود اضافه نموده است.

ح - قید 'قوت و ضعف':

این قید به لحاظ قوت بدنی شخص محاربه کننده است.

شهید اول در 'لمعه' متعرض این قید شده است و لذا از این جهت هم مصادیق محاربه را توسعه داده است. البته این قید، از مفهوم 'بیرون آوردن سلاح برای ترساندن مردم'، قابل استفاده است. یعنی از اطلاق مفهوم' تشهیر سلاح برای اخافه' می‏توان، توسعه مصداقی محاربه را از این جهت استنباط کرد، در نتیجه قید 'قوت و ضعف' تأکید بر این توسعه است.

قید 'مرد یا زن بودن'

در نظر گرفتن این قید نیز موجب توسعه مصداقی محاربه می‏شود، زیرا ممکن است ادعا شود عنوان محارب، منصرف به مردان است. لیکن عموم ادله محاربه، شامل مرد و زن می‏شود. به همین جهت، بعضی از فقها قید'مرد یا زن' را در تعریف محاربه آورده‏اند.

منابع

1. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 290
2. ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 205
3. مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 5
4. مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 118
5. الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 جزء 59 : صفحه 12
6. مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 119
7. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 565
8. مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 286
9. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 568
10. قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «محاربه ( اقدام علیه امنیت )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

حرابه

اعم

اسباب حدود ( فقه )، افساد فی الارض

اخص

به لحاظ آلات:

محاربه با آتش، محاربه با ارسال آب، محاربه با ریختن زهر

به لحاظ جنسیت:

محاربه زن، محاربه مرد

به لحاظ زمان:

محاربه در روز، محاربه در شب

به لحاظ قصد:

محاربه اجباری، محاربه ملاعب

به لحاظ مباشرت:

محاربه تسبیبی، محاربه مباشری

به لحاظ متعلق:

قطع طریق، محاربه در اموال، محاربه در فروج

به لحاظ محجوریت:

محاربه کودک، محاربه مجبور، محاربه مجنون ( فقه )

به لحاظ مکان:

محاربه در بادیه، محاربه در خشکی، محاربه در دریا، محاربه در سرزمین اسلام، محاربه در سرزمین شرک، محاربه در شهر

به لحاظ نوع قصد:

محاربه تمرینی، محاربه مزاحی

وابسته

آیه محاربه ( فقه )، استلاب ( فقه )، اشهار سلاح در ملأ عام، اعانت در محاربه، اغتیال ( کشتن به نیرنگ )، اقرار به محاربه، بینه محاربه، حد تخییری محارب، حد ترتیبی محارب، حد محارب، دعوی عذر محارب، سرقت محارب، شهادت به محاربه ( فقه )، شهادت زن به محاربه، شهادت غیر مال باخته به محاربه، شهادت مال باخته به محاربه، کلاه برداری، مثبتات محاربه، محارب ( فقه )، مفسد فی الارض ( فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه محاربه ( اقدام علیه امنیت ) به زیرصفحه محاربه ( اقدام علیه امنیت )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==magshow.php?kind=161

• الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 59
• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 290
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 17 : صفحه 153
• تبصرة المتعلمین : صفحه 260
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
• ترجمه تحریرالوسیله جلد 4 : صفحه 239
• ترمینولوژی حقوق : صفحه 621
• جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 7 : صفحه 166
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 13 : صفحه 314
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 564، 565، 568
• ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 205، 206
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 44، 101، 111
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 122
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 180
• فقه الحدود و التعزیرات : صفحه 787، 796
• فقه السنة جلد 2 : صفحه (416-417)
• فقه السنة جلد 2 جزء 416 : صفحه 417
• قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568
• کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2 : صفحه 19
• مبانی تکملة المنهاج جلد 1 : صفحه 318
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 286
• مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 9 : صفحه 256
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 5
• منهاج الصالحین جلد 1 : صفحه 437
• مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 118، 119
• مهذب الاحکام جلد 8 : صفحه 118