شبهه موضوعی

توضیح مفهومی

شبهه موضوعی : شک در موضوع حکم شرعی کلّی

شبهه موضوعی، مقابل شبهه حکمی، و به معنای شک در موضوع حکم شرعی کلی (مجعول) است ـ مقابل شک در جعل که شبهه حکمی است ـ به سبب اشتباه در مصداق خارجی آن، یا شک در حکم شرعی جزئی موضوع، در حالی که منشأ شبهه، اشتباه در امور خارجی می‌باشد، مانند آن که مکلف شک کند مایع موجود شراب است یا سرکه، در حالی که مفهوم شراب و سرکه را می‌داند و از حکم هر یک نیز آگاه است، اما در مصداق خارجی شک دارد، و یا آن که مکلف حکم کلی موضوع خمر را می‌داند، یعنی می‌داند شرب خمر حرام است، اما شک می‌کند که آیا خمرموجود در این ظرف تبدیل به سرکه شده است ـ تا پاک شده باشد ـ یا هنوز خمر است - تا نجس و حرام باشد ـ یعنی در حکم جزئی (این مایع) شک می‌کند، به دلیل شک در امور خارجی که عبارت است از تبدیل یا عدم تبدیل خمر به سرکه.

نکته:

میان شبهه موضوعی و حکمی فرق هایی بیان شده است، از جمله:

1. در شبهات موضوعی، منشأ شبهه امور خارجی است، ولی در شبهات حکمی، منشأ شبهه، فقدان نص معتبر از جانب شارع یا اجمال آن و یا تعارض نصوص است؛

2. در شبهات حکمی، برای رفع شبهه، به شارع مقدس مراجعه می‌گردد، ولی در شبهات موضوعی، به اهل فن و خبرگان عرف مراجعه می‌شود؛

3. در شبهات حکمی، مکلف در حکم شرعی کلی شک دارد، ولی در شبهات موضوعی، شک او در حکم شرعی جزئی است.

منابع

1. اصطلاحات الاصول : صفحه (147-148)
2. شرح اصول فقه جلد 4 : صفحه 15
3. شرح رسائل جلد 2 : صفحه 218
4. الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 481
5. اصول الاستنباط : صفحه 257
6. تحریرالاصول : صفحه 83
7. الوصول الی کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 32
8. مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 110
9. فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 374
10. تحریرالفصول جلد 5 : صفحه 495
11. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 393
12. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 134
13. اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 300
14. اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 165
15. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 276
16. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 266
17. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 243
18. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 290
19. مبادی فقه و اصول : صفحه 212
20. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «شبهه موضوعی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

شبهات موضوعیه

اعم

شک ( اصول فقه )

وابسته

استصحاب در شبهه موضوعی، اصل موضوعی، تمسک به عام در شبهه موضوعی، جامع بین شبهه حکمی وموضوعی، شبهه حکمی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شبهه موضوعی به زیرصفحه شبهه موضوعی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 393
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 165، 178، 183، 198، 199، 200، 225، 300، 301، 326، 340، 346، 376
• اجود التقریرات : صفحه 251، (266-267)، 287
• اصطلاحات الاصول : صفحه 42، 145، (147-148)
• اصول الاستنباط : صفحه 155، 218، 225، 226، 239، 240، 241، 254، 255، 257، 261
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 243، 266، 276
• الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 88
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 481
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 76، 77، 121، 125، 154، 200، 493، 494
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 87، 90
• الفوائد الحائریة : صفحه 58، 239، 240
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 195
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 447، 563
• المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 12
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 109
• المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 38، 77، 125، 227، 256، 380، 381، 385
• المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 13، 308، 443، 444
• المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 180
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 32
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 612
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 37، 38، 84، 108، 109، 111، 225، 226، 350، 382، 437
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 319
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 9، 51، 162
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 42، 91، 139، 141، 365، 409
• بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 114، 127
• تحریرالاصول : صفحه 83
• تحریرالفصول جلد 5 : صفحه 495
• تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 19
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 212
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 171، 214، 225، 315، 354، 355
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 134، 143، 393
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 333، 341، 444
• شرح اصول فقه جلد 4 : صفحه 15
• شرح رسائل جلد 2 : صفحه 218
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 90، 173، 251، 264، 267، 288، 306، 307، 333، 351
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 371، 372، 374، 375، 376، 391، 402، 403
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 453، 454، 478، 524، 546، 621
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 344، 389، 396، 438
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 134، 137، 200، 203، 204، 271، 277، 301، 476
• مبادی فقه و اصول : صفحه 212
• مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 290
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 258
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 169
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 110، 271، 274، 288، 291، 310، 323، 510
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 262، 343
• منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 32
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 384، 390، 467، 477، 495، 497، 510، 511، 542
• منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 7، 254، 256، 258، 329، 333، 335
• منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 20
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 335
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 215، 264، 297، 369، 408