عملکردها

سوره کهف ( علوم قرآنی )

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

سوره کهف ( علوم قرآنی ) : هیجدهمین سوره قرآن

داستان اصحاب کهف، آن غارنشینان یکتاپرستی که از نظام شرک‌آلود دقیانوس به غار پناهنده شده و پس از 309 سال خواب در آن غار، پس از تغییر حکومت و زوال دقیانوس به شهر بازگشتند، در آیات 9 تا26 این سوره بازگو شده و نام سوره نیز برگرفته از همین آیات است.

داستان ذوالقرنین و مسافرت حضرت موسی با حضرت خضر (ع) از فرازهای مهم دیگر این سوره است. واژه «کهف» شش بار در قرآن و در همین سوره استعمال شده است.

این سوره با انذار و تبشیر به اعتقاد حق و عمل صالح دعوت می‏کند، هم چنان که از دو آیه اولش بوی این معنا استشمام می‏شود، و نیز از آیه آخر سوره که می‏فرماید: «فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً».

در این سوره مساله نفی فرزند داشتن خدا مورد عنایت و توجه زیادی واقع شده است، نظیر اختصاص دادن تهدید و انذار به کسانی که برای خدا فرزند قائل شده‏اند، یعنی بعد از آن که می‏فرماید: «لِیُنْذِرَ بَأْساً شَدِیداً مِنْ لَدُنْهُ» مجددا می‏فرماید: «وَ یُنْذِرَ الَّذِینَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً». پس در این آیه روی سخن با دوگانه پرستان است، که قائل به فرزندی ملائکه و جن و مصلحین بشر برای خدا هستند، و همچنین خطاب به نصاری است که قائل به فرزندی مسیح برای اویند. و شاید روی سخن به یهود هم باشد، چون خود قرآن از یهود نقل کرده که گفته‏اند عزیر پسر خدا است.

بعید نیست کسی بگوید که غرض از نزول این سوره بیان سه داستان عجیب است که در قرآن کریم جز در این سوره ذکر نشده، و آن گاه از این سه داستان در غرض سوره که اثبات نفی شریک و تشویق بر تقوی و ترس از خدا است استفاده کند.

گفته شده: این سوره به طوری که از سیاق آیاتش استفاده می‏شود در مکه نازل شده است. اما بعضی از مفسران آیه: «وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ...» را از مکی بودن استثناء کرده‏اند.

ویژگی‌های سوره کهف:

1. دارای 110 آیه به عدد کوفی، 111 آیه به عدد بصری، 105 آیه به عدد حجازی، 106 آیه به عدد شامی، 1579 کلمه و 6460 یا 6550 حرف است.

2. در ترتیب نزول، شصت و نهمین و در مصحف شریف هیجدهمین سوره است.

3. از سوره‌های مکی به شمار می‌آید؛ جز آیات 28، 83 و 101 که مدنی است.

4. پیش از سوره نحل و پس از سوره غاشیه نازل شد.

5. از نظر کمّیت از سور مئین و شامل حدود نیم جزء از قرآن است.

محتوای سوره کهف:

1. داستان اصحاب کهف؛ 2. داستان حضرت موسی و حضرت خضر (ع) ؛ 3. داستان ذوالقرنین و یأجوج و مأجوج؛ 4. مبدأ و معاد.

نیز ر.ک:اسامی سوره کهف.

منابع

  1. جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 445
  2. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 13 : صفحه 236
  3. تاریخ قرآن : صفحه 584
  4. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
  5. بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 297
  6. تفسیر نمونه جلد 12 : صفحه 338
  7. تفسیر نمونه جلد 12 : صفحه 335
  8. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
  9. شناخت سوره های قرآن : صفحه 229
  10. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 193
  11. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره کهف ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 018، سوره اصحاب کهف، سوره حائله، سوره هیجدهم قرآن

اعم

سوره های قرآن، سُوَر حامدات، سُوَر عِتاق، سُوَر مِئین

اخص

آیه 001 کهف، آیه 002 کهف، آیه 006 کهف، آیه 011 کهف ( علوم قرآنی )، آیه 018 کهف، آیه 022 کهف، آیه 025 کهف، آیه 028 کهف، آیه 029 کهف ( علوم قرآنی )، آیه 030 کهف، آیه 032 کهف، آیه 033 کهف، آیه 034 کهف، آیه 035 کهف، آیه 036 کهف، آیه 037 کهف، آیه 038 کهف، آیه 039 کهف، آیه 040 کهف، آیه 041 کهف، آیه 042 کهف، آیه 043 کهف، آیه 045 کهف، آیه 046 کهف، آیه 047 کهف، آیه 048 کهف، آیه 049 کهف، آیه 050 کهف، آیه 053 کهف، آیه 056 کهف، آیه 057 کهف، آیه 061 کهف، آیه 067 کهف، آیه 068 کهف، آیه 074 کهف، آیه 077 کهف، آیه 078 کهف، آیه 079 کهف، آیه 082 کهف، آیه 083 کهف، آیه 086 کهف، آیه 090 کهف، آیه 097 کهف، آیه 098 کهف، آیه 099 کهف، آیه 101 کهف، آیه 103 کهف، آیه 104 کهف، آیه 105 کهف، آیه 109 کهف، آیه 110 کهف، آیه مشیت، آیه107 کهف

وابسته

اسامی سوره کهف، فضیلت سوره کهف

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره کهف ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره کهف ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • آشنایی با سوره ها : صفحه 13
  • آشنایی با علوم قرآن : صفحه 194
  • آموزش علوم قرآن جلد 1 : صفحه 193
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41، 139، 193
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 25
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 270
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 39، 193
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 136، 194
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 240، 350
  • المیزان فی تفسیر القرآن جلد 13 : صفحه 236
  • بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 297
  • تاریخ جمع قرآن : صفحه 201، 288
  • تاریخ قرآن : صفحه 584
  • تفسیر نمونه جلد 12 : صفحه 335، 338
  • جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 445
  • جواهر القرآن : صفحه 177
  • شناخت سوره های قرآن : صفحه 229
  • علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
  • علوم القرآن : صفحه 394
  • پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 143