عملکردها

حَبْوَه

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

حبوه

حَُِبْو َه: اموالی از ترکه پدر، ویژه پسر بزرگ‏تر.

به مستحق حبوه 'مَحْبُوّ' گفته می‏شود و از آن در باب ارث سخن رفته است.

ثبوت حبوه برای پسر بزرگ‏تر از اختصاصات مذهب شیعه است. 1

حکم: در وجوب یا استحباب حبوه برای پسر بزرگ‏تر اختلاف است. نظر مشهور، وجوب است؛ بنابر این، بقیّه

ورثه، حق خودداری ندارند. ولی بنابر استحباب می‏توانند از پرداخت آن، خودداری ورزند. 2

قلمرو: قلمرو حبوه بنابر مشهور، چهار چیز است: قرآن، انگشتر، شمشیر و لباس میّت. البته لباسی که پوشیده یا برای پوشیدن آماده کرده است، نه لباسی که برای تجارت یا پوشاندن به دیگری و مانند آن، فراهم کرده باشد. 3

مستحق: حبوه از آنِ پسر است نه دختر و در صورت تعدد، از آنِ پسر بزرگ‏تر است. حبوه بنابر قول مشهور، رایگان به مَحْبُوّ داده می‏شود و وی در بقیّه ترکه) ر ترکه (به اندازه سهم خود با دیگر ورثه، شریک است. 4

در محبُوّ، اسلام شرط است؛ 5 لیکن اشتراط بلوغ) ر بلوغ (، اختلافی است. 6 در شرط بودن ایمان) ر ایمان (و عدم سفاهت) ر سفاهت (نیز اختلاف است. اشتراط آن به مشهور نسبت داده شده است. 7

شرایط استحقاق: پسر بزرگ‏تر با شرایطی مستحق حبوه خواهد بود.

1. منحصر نبودن ترکه به حبوه. اگر ترکه میّت منحصر به حبوه باشد، بنابر قول مشهور، چیزی از آن به پسر بزرگ‏تر، اختصاص نمی‏یابد. 8

2. خالی بودن ذمّه میّت از بدهی‏ای که تمام یا بعض ترکه را دربرگیرد. در اشتراط آن به معنای بطلان حبوه و منتقل نشدن آن به پسر بزرگ‏تر - در فرض اوّل - یا بطلان آن مقداری که در برابر دین قرار می‏گیرد - در فرض دوم - اختلاف است. بنابر قول به عدم اشتراط، حبوه به محبُوّ منتقل می‏شود، لیکن وی حقّ تصرف ندارد، مگر پس از جلب رضایت طلبکاران یا ادای آن مقدار از دینی که در برابر حبوه قرار دارد. 9

3. انجام دادن نماز و روزه فوت شده از میّت توسط پسر بزرگ‏تر. در اشتراط آن، اختلاف است. نظر بیشتر فقها عدم اشتراط آن در ثبوت حبوه است. 10

1. مستند الشیعة 2 201 /19. جواهر الکلام 128 /39؛ مستند الشیعة 3 201 /19. مهذّب الاحکام 4 122 /30. مستندالشیعة 5 206 /19. مستند الشیعة 6 230 /19. الروضة البهیة 7 113 /8. مستند الشیعة 230 - 229 /19؛ الروضة البهیة 8 120 /8. جواهر الکلام 134. 9 134 /39؛ مهذّب الاحکام 136 /30؛ الروضة البهیة 10 119 - 114 /8. مستند الشیعة 236 /19.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 208

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حَبْوَه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

حِباء ( حبوه )، محبوبه

اعم

مال ( فقه )، موانع ارث

اخص

وسایل نقلیه پدر
به لحاظ فرزند:
حبو ه با تعدد پسر بزرگ، حبوه برای پسر بزرگ، حبوه برای دختر بزرگ
به لحاظ مانع:
حبوه با دین مستغرق ترکه، حبوه مرهون
به لحاظ نوع:
انگشتر پدر، شمشیر پدر، قرآن پدر، لباس پدر

وابسته

ابوت محبو منه، اثاثیه سفر پدر، اطعام از میراث به جد و جده، ایمان محبو، پسر بزرگ، تعدد حبوه، تفنگ پدر، تولد پسر بزرگ، جلد قرآن، دختربزرگ، دعوی در حبوه، دوال، رشد محبو، زره پدر، زیور آلات شمشیر، سلاح پدر، شرایط حبوه، شلوار پدر، عمامه پدر، غلاف شمشیر پدر، کتب پدر، کفش پدر، کلاه پدر، کلاه خود پدر، کمر بند پدر، لباس نمدی پدر، میراث ( موروث )، مَحْبوّ، وجود غیر حبوه، وصیت به حبوه

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حَبْوَه به زیرصفحه حَبْوَه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==magshow.php?kind=182index.php?catid=50

  • الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 362
  • الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 8 : صفحه 26، 107، 120
  • الفقه جلد 82 : صفحه 263
  • الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 2 : صفحه 51
  • الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 5 : صفحه 261
  • تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 372
  • جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 39 : صفحه 127
  • دوره مقدماتی حقوق مدنی جلد 2 : صفحه 180
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 208
  • کفایة الاحکام : صفحه 297
  • مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 4 : صفحه 3246
  • مجمع الفائدة و البرهان جلد 11 : صفحه 378
  • مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 13 : صفحه 128
  • مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 17 : صفحه 29، 221
  • مهذب الاحکام جلد 30 : صفحه 120، 133