جملههای شرطی
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
جملههای شرطی : قضایای دارای دو جمله شرط و جزا ـ مقدّم و تالی ـ
به جمله‌ای که در آن دو جمله شرط و جزا وجود داشته باشد به گونه‌ای که جمله جزا (تالی) بر شرط (مقدم) ، وابسته و معلق گشته باشد، جمله شرطی می‌گویند. این تعلیق و وابستگی گاهی حقیقی و گاهی اضافی است.
در علم اصول از یک نظر جملههای شرطی به محقق الموضوع و غیر محقق الموضوع تقسیم می‌گردد.
به جملههای شرطیی که برای تبیین و تعیین محدوده موضوع حکم صادر می‌شود، ' محقق الموضوع ' گفته می‌شود. این گونه جمله‌ها مفهوم نداشته و خارج از محل بحث مفاهیم می‌باشد، مثل این که گفته شود: ' ان رزقت ولدا فاختنه ' که تصور ختنه فرزند معقول نیست مگر بعد از فرض وجود آن؛ یعنی نمی‌توان گفت اگر بچه‌ای نداشتی آن را ختنه نکن.
به جملههای شرطیی که برای تعیین و تبیین دایره شمول حکم وارد شده است ' غیر محقق الموضوع ' می‌گویند، مثل این که گفته شود: ' ان احسنَ صدیقُک فاحسن الیه ' که فرض احسان به دوست، توقف عقلی بر فرض صدور احسان ندارد بلکه امکان احسان به او هست، چه او احسان داشته باشد و چه نداشته باشد. مفهوم داشتنِ این جمله‌ها مورد اختلاف اصولیون می‌باشد.
منابع
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 237
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 228
- مبادی فقه و اصول : صفحه 243
- اصطلاحات الاصول : صفحه 251
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 21
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 111
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «جملههای شرطی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- جزا ( اصول فقه )، جمله شرطیه اتفاقیه، جمله شرطیه اخباری، جمله شرطیه انشایی، جمله شرطیه لزومیه، جمله شرطیه محقق موضوع، شرط ( جمله شرطیه )
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه جملههای شرطی به زیرصفحه جملههای شرطی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 129، 415، 428
- اصطلاحات الاصول : صفحه 251
- اصول الاستنباط : صفحه 120، 121
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 93
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 351، 352، 354
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 99
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 199
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 396، 397
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 509، 510، 511، 512، 513، 515، 519، 520، 524، 526، 527، 528، 537، 538، 539، 548، 550، 551، 552
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 138
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 21، 22، 23، 25، 32، 33، 34، 38، 40
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 304، 355
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 148، 154، 160، 161، 162
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 467
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 111، 426
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 232، 447، 459
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 99
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 113، 117، 120، 202
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 228، 237
- فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 494، 495
- کفایة الاصول : صفحه 231، 232
- مبادی فقه و اصول : صفحه 243
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 59، 63، 87، 91، 98، 99، 129
- منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 229
- نهایة الاصول : صفحه 298، 301