تزاحم ( اصول فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ تزاحم ( اصول فقه )

◄ تزاحم احتیاطین

◄ تزاحم امتثالی

◄ تزاحم حفظی

◄ تزاحم ملاکی

توضیح مفهومی

تزاحم ( اصول فقه ) : تنافی دو حکم به سبب عدم امکان جمع بین آن دو در مقام امتثال

تزاحم، در اصطلاح عبارت است از تنافی دو حکم ـ دارای ملاک ـ در مقام امتثال، به سبب آن که مکلف، به انجام هر دو در یک زمان قادر نمی‌باشد.

در کتاب ' بحوث فی علم الاصول ' آمده است:

' التزاحم، هو التنافی بین الحکمین بسبب عدم قدرة المکلف علی الجمع بینهما فی عالم الامتثال ' .

برای مثال، در جایی که دو نفر در حال غرق شدن می‌باشند، شخص حاضر در محل، به نجات هر دو مکلف است، اما اگر قدرت نجات هر دو را با هم نداشته باشد، در این جا میان دو حکم وجوب نجات غریق، تزاحم به وجود می‌آید.

در مورد تزاحم، اصولیون اعتقاد دارند عقل به انجام تکلیف مهم تر (اهم) ، و در صورت تساوی، به تخییر حکم می‌کند.

نکته:

میان تزاحم و تعارض چنین فرق گذاشته شده است:

1. در باب تعارض، مدلول دو حکم در مقام ثبوت، با هم تعاند و تنافی دارند؛ یعنی در مقام جعل و تشریع، قابل اجتماع نمی‌باشند، چون مستلزم تناقض و اجتماع اراده و کراهت در نفس آمر نسبت به متعلق واحد است.

اما در باب تزاحم، تعاند در مقام اثبات، فعلیت و امتثال است، مانند: تزاحم وجوب نجات دو غریق در یک زمان.

2. مقدم کردن یکی از دو حکم متعارض بر دیگری، به رفع حکم از موضوع برگشت می‌کند، اما در باب تزاحم برگشت آن رفع حکم به سبب رفع موضوع است.

3. مرجحات در باب تعارض به مقدار دلالت و قوت سند یکی از متعارضین بر دیگری بستگی دارد، اما در باب تزاحم ربطی به دلالت و سند حکم ندارد، بلکه ممکن است یکی از این دو، بر دیگری که دلالت و سندش قوی تر است مقدم گردد.

فرق‌های دیگری نیز بیان شده که به منظور رعایت اختصار، از بیان آنها خودداری می‌شود.

نیز ر.ک:تزاحم امتثالی، تزاحم حفظی، 3_ تزاحم ملاکی.

منابع

1. بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 455
2. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 300
3. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 194
4. المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه (21-23)
5. انوار الاصول جلد 3 : صفحه (519-520)
6. فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه (317-320)
7. فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 704
8. اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 502
9. اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 270
10. الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 336
11. مقالات اصولی : صفحه 101
12. مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 354
13. المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 408
14. اصول الاستنباط : صفحه 299
15. علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 428
16. آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 236
17. اصطلاحات الاصول : صفحه 108
18. سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (575-578)
19. سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (518-522)
20. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تزاحم ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تزاحم احکام

اعم

تزاحم واجب وحرام

اخص

تزاحم احتیاطین، تزاحم امتثالی، تزاحم حفظی، تزاحم ملاکی

وابسته

اجتماع امر و نهی، اسباب تزاحم، تعارض ادله، حالات تزاحم، رجحان متعلق نذر، ضد خاص، قاعده اهم و مهم ( اصول فقه )، متزاحمین، مرجحات تزاحم، معیار تزاحم، مورد تزاحم

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تزاحم ( اصول فقه ) به زیرصفحه تزاحم ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 236
• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 182، 270، 272، 273، 281، 283، 285، 317، 320، 326، 356، 370
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 221، 223، 502، 505
• اصطلاحات الاصول : صفحه 108
• اصول الاستنباط : صفحه 234، 299
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 194، 295، 300
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 194
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 364
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 149، 236، 238، 246، 249، 376، 425
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 30، 42، 82، 117، 178، 190
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 246، 408، 410، 411، 415
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 376
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه (21-23)، 22، 23، 24، 25، 27، 37، 270، 277، 283
• المسائل الفقهیة جلد 1 : صفحه 455
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 336
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 589
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه (519-520)، 520، 521
• بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 455
• بحوث فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 319
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 66، 83
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 203
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 26، 27، 59، 61، 62، 65، 104، 109، 110، 111، 112، 121، 125، 126، 127، 130، 134، 137، 159
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 304
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 406، 407
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 560
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 455
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 212، 216، 218، 219، 220
• سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (518-522)، (575-578)
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 119، 428
• فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 317، 318، 319، 335، 380
• فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه (317-320)
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 441
• فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه (317-320)
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 704، 707
• کتاب الطهارة (ط.ق) جلد 1 : صفحه 455
• کفایة الاصول : صفحه 168، 211
• مبادی فقه و اصول : صفحه 194
• مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 331
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 65، 69، 83، 87، 100، 202، 204، 212، 213، 219، 220، 221، 224، 229، 259، 261، 271، 272، 273، 284، 290، 292، 294، 295، 303، 308، 318، 321، 330، 333، 336، 338، 341، 352، 356
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 173، 175، 208، 215، 290
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 255، 353، 354، 356، 362، 371، 372
• مقالات اصولی : صفحه 101
• منتقی الاصول جلد 2 : صفحه 440
• منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 31، 38، 44، 45
• منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 243
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 304، 306، 308
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 334، 370، 412، 413، 423، 425، 427، 428، 436، 437، 441
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 126، 127، 130، 131
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 126، 127، 130، 131