عملکردها

درخت

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۴:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

درخت

درخت: گیاهی بزرگ، دارای ریشه، ساقه و شاخه.

از آن به مناسبت در بابهای طهارت، حج، جهاد، تجارت، ضمان، صلح، مساقات، ودیعه، اجاره، نکاح و احیاء موات نام برده‏اند.

کاشتن درخت: کاشتن درخت، بویژه درخت میوه و بخصوص درخت خرما مستحب، و در روایات بر آن تأکید شده است. 1

قطع درخت: قطع کردن درختان میوه، بویژه خرما مکروه است. 2 از جمله مکروهات در جهاد، قطع کردن و سوزاندن درختان دشمن، جز هنگام ضرورت است. 3

کندن و قطع کردن درختان حرم مکّه4 و نیز بنابر قول منسوب به مشهور، درختان حرم مدینه5 - جز درخت میوه، از جمله خرما و گیاه اِذخِر) ر اذخر (و نیز درختی که در ملک انسان روییده - حرام است و در درختان مکّه کفّاره نیز بنابر قول مشهور ثابت می‏شود6) ر حرم (.

حریم درخت: حریم درخت کاشته شده در زمین موات، در صورت موات بودن اطراف آن، مقداری است که ریشه و شاخه درخت آن را پوشش داده یا زمینه سرایت و پوشش دارد؛ بنابر این، دیگری حقّ احیای این محدوده را با کاشتن درخت ندارد7) ر حریم (.

سرایت درخت به ملک دیگری: در صورت سرایت ریشه یا شاخه درخت به ملک همسایه، وی می‏تواند آن را به سمت ملک صاحب درخت برگرداند و در صورت عدم امکان، شاخه‏ها راببُرد. در اینکه بریدن باید با اذن مالک، و با خود داری وی، با اذن حاکم شرع باشد یا نه، و نیز در اینکه بریدن آنها بر مالک درخت واجب است یا نه، اختلاف است. 8

مساقات بر درخت: عقد مساقات بر درختان میوه‏ای که ریشه ماندگار دارند، مانند درخت خرما و انگور صحیح است9) ر مساقات (.

مراقبت از درخت: در وجوب آبیاری و جلوگیری درخت از نابودن شدن، اختلاف است. 10 برخی، ترک

آبیاری را مکروه دانسته‏اند. 11 برخی دیگر گفته‏اند: در صورتی که ترک آبیاری و تضییع درخت مصداق اسراف باشد، ترک آبیاری حرام است. 12

سایر احکام: اجاره دادن درخت جهت استفاده از میوه13 یا سایه آن14صحیح است. آمیزش) ر آمیزش (و تخلّی) ر تخلّی (زیر درخت میوه مکروه است؛ لیکن در اینکه کراهت محدود به درختی است که بار دارد یا شامل درخت میوه‏ای که فعلاً میوه ندارد نیز می‏شود، محلّ بحث است. 15

زمین و آنچه متصل به آن است، مانند درخت، در صورت نجس شدن، با تابیدن خورشید) ر خورشید (به آن با شرایطی پاک می‏شود16) ر مطهرات (.

) ر باغ () ر برگ (

1. وسائل الشیعة 41 /17 و 3 40 - 39 /19. 2 31 /19. جواهر الکلام 77 /20. 5 420 - 412 /18. 4 66 /21 و 10 62 - 61 /27. 9 278 - 277 /26. 8 52 /38. 7 426 - 425. 6 79. کشف اللثام 613 /7؛ مسالک الافهام 11 504 /8. قواعد الاحکام 12 118 /3. جواهر الکلام 13 398 /31. مستند العروة) الإجارة (/ 15 345. 14 370. جواهر الکلام 16 60 /2. العروة الوثقی 129 /1؛ توضیح المسائل مراجع 119 /1 م 192.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 595

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «درخت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اشجار

اعم

نباتات ( فقه )

اخص

درخت مغصوب، درخت همسایه، نهال
به لحاظ مکان:
درخت حرم مکه، درخت زمین خراج، درخت زمین مبیع، درخت زمین مفتوح عنوه، درخت زمین موقوف
به لحاظ موقوف:
درخت موقوف، فروخ درخت موقوف
به لحاظ میوه:
درخت بدون میوه، درخت میوه، درخت میوه دار
به لحاظ نوع:
درخت اراک، درخت انار، درخت انگور، درخت بید، درخت خرما، درخت ساج، درخت مورْد

وابسته

اجاره درخت، انتقال ( مطهرات )، بیع درخت، پوست درخت، تصویر درخت، ثمره درخت، حریم درخت، خون درخت، رهن درخت، رهن زمین دارای درخت، سجده بر پوست درخت، شفعه در درخت، طهارت درخت با خورشید، میوه بر درخت، وقف درخت

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه درخت به زیرصفحه درخت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 25 : صفحه 350
  • جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 7 : صفحه 128
  • جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 23 : صفحه 141
  • جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 4 : صفحه 239
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 595