افتراق ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
افتراق: پراکندگی و از یکدیگر جدا شدن.
افتراق از فرق، مقابل جمع است؛ چنان که انفصال از فصل، مقابل وصل
________________________________________
587
می باشد (--' انفصال) . از این عنوان در باب‌های طهارت، صلات، حج و تجارت سخن گفته شده است.
طهارت: اگر مجموع خون‌های پراکنده در بدن یا لباس در حدّ یک درهم یا بیشتر باشد، در مَعفُوّ بودن آن در نماز اختلاف است. 1 استحاله با پراکندگی و جدایی میان اجزای نجس یا متنجّس - مانند آرد شدن گندم - محقّق نمی‌شود 2 (--' استحاله) .
صلات: گفتن اذان و اقامه بر کسی که برای نماز به مسجد رود و نماز جماعت پیش از او اقامه شده باشد - بنا بر اختلاف در مسأله - مکروه یا حرام است، مگر نمازگزاران پراکنده شده و صف جماعت بر هم خورده باشد. ثبوت این حکم در غیر مسجد، محل اختلاف است. 3
کسی که در مسافرت تحت فرمان دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد یا حتی - به قول بسیاری - شک داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود، باید نماز را تمام بخواند. 4
حج: حاجی‌ای که در حال احرام (--' احرام) با همسرش آمیزش کرده است، هنگام اعاده حج، زمانی که به آن محل رسیدند، باید از یکدیگر جدا شوند. منظور از جدایی، خلوت نکردن با یکدیگر است که با وجود فرد سوم همراه آنان محقّق می‌شود. 5
تجارت: خیار مجلس (--' خیار مجلس) تا زمانی که فروشنده و خریدار از یک دیگر جدا نشده‌اند ثابت است و پس از افتراق، ساقط می‌گردد. 6 در این که آغاز ثبوت خیار شرط (--' خیار شرط) ، زمان جدا شدن خریدار و فروشنده از یکدیگر است یا زمان وقوع عقد، اختلاف است. 7
در صحّت معامله جز بیع صرف (--' بیع صرف) ، تقابض (تحویل ثمن و مثمن) پیش از جدا شدن دو طرف شرط نیست. در بیع صرف، تقابض قبل از افتراق شرط است. 8
در بیع سلف (--' بیع سلف) ، اگر فروشنده و خریدار پیش از دریافت ثمن از
________________________________________
588
یکدیگر جدا شوند، معامله باطل می‌شود، و در صورتی که بخشی از ثمن دریافت گردد، معامله نسبت به همان مقدار، درست و نسبت به باقی مانده، باطل است. 9
1 - جواهر الکلام 6 125 - 126 و العروة الوثقی 1 102.
2 - العروة الوثقی 1 132.
3 - جواهر الکلام 9 41 و العروة الوثقی 1 604 - 605.
4 - العروة الوثقی 2 118.
5 - جواهر الکلام 20 357 - 361.
6 - 23 13.
7 - 91.
8 - 341.
9 - 24 29.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 586
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «افتراق ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- افتراق اجزای متنجس، افتراق بچه حیوان، افتراق شاهد طلاق، افتراق متبایعان، انفصال ( فقه )، فاصله
- به لحاظ اعراض از حقوق:
- افتراق از چاه آب، افتراق جالس راه عمومی، افتراق جالس مسجد، افتراق ساکن کاروانسرا، افتراق ساکن مدرسه
- به لحاظ زوجیت:
- افتراق زن مرتد فطری، افتراق لعان
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه افتراق ( فقه ) به زیرصفحه افتراق ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.