اجرای حد ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

اقامه حدود

اقامه حدود: جاری کردن حدود الهی بر مجرم به وسیله حاکم شرع یا غیر او.

از آن در باب حدود بحث شده و احکام آن افزون بر این باب، در باب جهاد نیز آمده است.

احکام اقامه حدود بر سه دسته‌اند:

1. اقامه کننده حدّ: جاری کردن حدود، وظیفه امام معصوم علیه السّلام و منصوب از جانب او و در عصر غیبت به رأی مشهور، وظیفه مجتهد جامع الشرایط است و نیز در صورت عدم حضور امام علیه السّلام یا حضور حضرتش ولی بدون سلطنت و حاکمیّت، مولا به قول مشهور می‌تواند بر بنده خویش حدّ جاری کند. 1 در جواز اقامه حدّ توسط پدر بر فرزند و شوهر بر همسرش اختلاف است. 2 اگر حاکم حدّ قتل یا قطع عضو را جاری کرد، سپس خطای حکم او آشکار شد - مانند آن که فسق شهود (--» فسق) معلوم گردد - دیه آن از بیت المال داده می‌شود و بر حاکم یا عاقله (--» عاقله) او چیزی نیست. 3

2. اقامه حدّ: حاکم در اقامه حدودی که حق خداوند است مانند زنا می‌تواند به علم خود عمل کند، لیکن در حدودی که حق مردم می‌باشد مانند قذف (--» قذف) مطالبه صاحب حق شرط است 4 (--» حق) . حدّ با وجود شبهه - مانند جاهل بودن مجرم 5 یا فرار شهود 6 - ساقط می‌گردد.

در اقامه حدّ، کفالت (--» کفالت) و شفاعت نیست و در صورت امکان و ایمن بودن از ضرر، در اجرای آن تأخیر نمی‌شود. 7 به قول مشهور، کسی که در اثر اقامه حدّ بمیرد، دیه (--» دیه) ندارد. 8 اگر حدود مختلف جمع شود، ابتدا حدّی جاری می‌شود که امکان اجرای حدّ دیگر را از بین نبرد مانند جمع شدن رجم و

تازیانه که تازیانه مقدّم می‌شود. 9 حدّ در گرما و سرمای شدید، به تأخیر می‌افتد. 10

3. محدود (مجرم) : حدّ در مواردی به تأخیر می‌افتد:

یک - حامله، تا وضع حمل، بیرون آمدن از نفاس و گذشت مدّتی که به فرزند شیر می‌دهد. مگر آن که برای کودک دایه پیدا شود. 11

دو - بیمار و مستحاضه تا زمان بهبودی، تنها در حدّ تازیانه، نه حدّ رجم. 12

سه - مجرم پناهنده به حرم مکّه (--» حرم) تا زمان بیرون، مگر آن که در حرم، مرتکب جرم شده باشد 13 (--» حدود) .

1 و 2 - جواهر الکلام 21 386 - 399.

3 - 41 472.

4 - 316.

5 - 264.

6 - 364.

7 - 394 - 395.

8 - 470.

9 - 345.

10 - 343.

11 - 337.

12 - 339 - 340.

13 - 344 - 345. استیفای حدود: استیفای حدود (اجرای حدود) برای امام علیه السّلام یا منصوب از جانب وی و نیز به قول مشهور، در زمان غیبت برای فقیه جامع الشرایط به عنوان نایب امام جایز است، امّا برای دیگران - جز کسانی که استثنا شده‌اند مانند مولا نسبت به برده و بنا بر قول برخی پدر نسبت به فرزند و شوهر نسبت به همسر - جایز نیست (--» اقامه حدود) . استیفای هر حدّی با کیفیّتی خاص است مانند زنا (--» زنا) که حدّ آن سنگسار کردن یا تازیانه زدن مرد و زن زناکار با کیفیتی خاص است یا دزدی که حدّ آن قطع انگشتان دزد با کیفیّتی خاص است (--» دزدی) .

استیفای حدود در مسجد (--» مسجد) مکروه است 1 و در حرم مکّه در صورت ارتکاب جرم در خارج حرم جایز نیست.