اجرا کننده حد
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حَدّاد: اجرا کننده حدّ.
از احکام آن در باب حدود سخن رفته است.
اگر مجری حد به دستور حاکم افزون بر مقدار حدّ شرعی بر مجرم تازیانه زند و منجرّ به مرگ او شود، در صورتی که دستور به زدن تازیانه اضافی به قصد قتل مجرم نبوده و مقدار اضافی نیز به طور معمول موجب مرگ نشود، قتل شبه عمد به شمار میرود و نصف دیه بر عهده حاکم است، مگر آنکه حدّاد عالم به آن باشد که در این صورت ضامن خواهد بود. اگر حاکم به اشتباه دستور به زیادی داده باشد و حدّاد نیز عالم به اشتباه وی نباشد، نصف دیه از بیت المال پرداخت میگردد. 1
اگر مجری حد به عمد، افزون بر مقدار تعیین شده از سوی حاکم تازیانه بزند و موجب مرگ شود در صورتی که قصد کشتن داشته یا غالباً زدن مقدار اضافی موجب قتل میشود، حقّ قصاص برای اولیای مقتول ثابت است؛ لیکن در صورت قصاص باید نصف دیه را به اولیای حدّاد بدهند و درصورت توافق بر دیه یا شبه عمد بودن مقدار اضافی، نصف دیه بر عهده حدّاد خواهد بود، و در فرض سهوی بودن، بر عهده عاقله وی) ر عاقله (میباشد. 2 برخی، در موارد ثبوت دیه، قائل به دیه کامل شدهاند. 3 برخی نیز قائل به توزیع دیه بر تعداد تازیانه و گرفتن آن به نسبت مقدار اضافی شدهاند. 4
اگر حدّاد به جای دست راست به اشتباه دست چپ دزد را قطع کند، دیه قطع دست بر او ثابت میگردد؛ لیکن در سقوط حدّ سرقت نسبت به دست راست دزد اختلاف است، 5 و اگر این کار را به عمد انجام دهد قصاص میشود و بنابر مشهور - بلکه بر آن ادّعای اجماع شده - به سبب آن، حدّ سرقت بر دست راست ساقط نمیشود. برخی، در این صورت نیز همچون صورت اشتباه، اجرای حد بر دست راست را ساقط دانستهاند. 6
) ر اقامه حدود (
1. ارشادالأذهان 191 /2؛ جواهرالکلام 2 473 /41. جواهرالکلام 3 475 - 473 /41. اسس الحدود و التعزیرات/ 4 307 - 306. الجامع للشرائع/ 5 559. ارشاد الأذهان 184 /2؛ ایضاح الفوائد
________________________________________
244
541 /4؛ جواهر الکلام 6 541 /41. تکملة منهاج الصالحین/ 49؛ اسس الحدود و التعزیرات/ 366 - 365.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 243
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اجرا کننده حد» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: