استعمال عرفی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استعمال عرفی : به کار گیری لفظ در معنای رایج در عرف
به کارگیری لفظ از سوی اهل عرف به قصد افاده معنا در ذهن مخاطب را استعمال عرفی گویند؛ برای مثال، کلمه ' دابّه ' در لغت به معنای هر جنبنده‌ای است، ولی در عرف برای ' چهار پا ' به کار برده می‌شود.
اقسام استعمال عرفی به قرار ذیل است:
1. عرف، اسم را در غیر معنای لغوی استعمال کند، که این خود به دو صورت است:
أ. در صورتی که عرف معنای دوم را ترجیح دهد، به آن ' نقل ' می‌گویند، مانند: لفظ ' غائط '، که معنای لغوی آن، مطلق زمین پست است، ولی بعداً نقل شده و به معنای مدفوع آدمی (عذرة) آمده، از آن رو که در زمین پست قرار می‌گیرد.
ب. در صورتی که عرف معنای دوم را ترجیح ندهد، به آن ' مشترک ' می‌گویند، مانند: ' کلام زید ' که هم به خود کلام زید و هم به حکایت آن اطلاق می‌شود.
2. عرف، اسم را در برخی از معانی لغوی آن استعمال کند، که به آن ' تخصیص ' می‌گویند، مانند: لفظ ' دابّه ' که در عرف به معنای ' چهار پا ' است، ولی در لغت، به هر جنبنده‌ای اطلاق می‌شود [۱] .
نیز ر.ک:حقیقت عرفی.
پانوشت
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
منابع
- معارج الاصول : صفحه (51-52)