عملکردها

استعمال عرفی

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

استعمال عرفی : به کار گیری لفظ در معنای رایج در عرف

به کارگیری لفظ از سوی اهل عرف به قصد افاده معنا در ذهن مخاطب را استعمال عرفی گویند؛ برای مثال، کلمه ' دابّه ' در لغت به معنای هر جنبنده‌ای است، ولی در عرف برای ' چهار پا ' به کار برده می‌شود.

اقسام استعمال عرفی به قرار ذیل است:

1. عرف، اسم را در غیر معنای لغوی استعمال کند، که این خود به دو صورت است:

أ. در صورتی که عرف معنای دوم را ترجیح دهد، به آن ' نقل ' می‌گویند، مانند: لفظ ' غائط '، که معنای لغوی آن، مطلق زمین پست است، ولی بعداً نقل شده و به معنای مدفوع آدمی (عذرة) آمده، از آن رو که در زمین پست قرار می‌گیرد.

ب. در صورتی که عرف معنای دوم را ترجیح ندهد، به آن ' مشترک ' می‌گویند، مانند: ' کلام زید ' که هم به خود کلام زید و هم به حکایت آن اطلاق می‌شود.

2. عرف، اسم را در برخی از معانی لغوی آن استعمال کند، که به آن ' تخصیص ' می‌گویند، مانند: لفظ ' دابّه ' که در عرف به معنای ' چهار پا ' است، ولی در لغت، به هر جنبنده‌ای اطلاق می‌شود [۱] .

نیز ر.ک:حقیقت عرفی.

پانوشت

  1. معارج الاصول : صفحه (51-52)
  1. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

استعمال الفاظ

وابسته

استعمال شرعی، استعمال لغوی

منابع

  • معارج الاصول : صفحه (51-52)