اقتدا

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ اقتدا

◄ اقتدا اثنای جماعت

◄ اقتدا با حایل

◄ اقتدا بدون رضایت امام

◄ اقتدا بدون شناخت

◄ اقتدا به ابرص

◄ اقتدا به اجذم

◄ اقتدا به اغلف

◄ اقتدا به امام داخل کعبه

◄ اقتدا به امام درمحراب

◄ اقتدا به امام غیر صالح

◄ اقتدا به امام غیر معین

◄ اقتدا به امام معین

◄ اقتدا به اهل تسنن

◄ اقتدا به تارک امر ونهی

◄ اقتدا به توبه کننده

◄ اقتدا به حجام

◄ اقتدا به خنثی

◄ اقتدا به دو امام

◄ اقتدا به روحانی

◄ اقتدا به زن

◄ اقتدا به عاجز

◄ اقتدا به غیر امام

◄ اقتدا به غیر روحانی

◄ اقتدا به قاضی

◄ اقتدا به قریشی

◄ اقتدا به متیمم

◄ اقتدا به مجهول الحال

◄ اقتدا به محدود

◄ اقتدا به مرد

◄ اقتدا به معذور

◄ اقتدا به مُعید

◄ اقتدا به کودک

◄ اقتدا به یکدیگر

◄ اقتدا در صف اول

◄ اقتدا در نماز استیجاری

◄ اقتدا در نماز طواف

◄ اقتدای امّی

◄ اقتدای تقیه‌ای

◄ اقتدای حاضر به مسافر

◄ اقتدای خارج مسجد

◄ اقتدای داخل کعبه به خارج کعبه

◄ اقتدای زن

◄ اقتدای شاک در نماز

◄ اقتدای عارف به امی

◄ اقتدای عالم به بطلان نماز امام

◄ اقتدای عالم به سهو امام

◄ اقتدای عالم قبله به مجتهد

◄ اقتدای متقن به تمتام

◄ اقتدای مجتهد به عالم قبله

◄ اقتدای مجدّد

◄ اقتدای مرد

◄ اقتدای مسافر

◄ اقتدای مهاجر به اعرابی

◄ اقتدای مُعید

◄ اقتدای نابینا

◄ اقتدای نماز مستحب

◄ اقتدای نماز واجب

توضیح مفهومی

اقتداء

اقتداء: انجام عملی بسان عمل فردی دیگر به قصد تأسّی.

به اقتدا کننده « مُقتَدی » به رفتار او « اقتدا » و به اقتدا شونده « مقتدابه » گفته می‌شود. از این عنوان در باب صلات، سخن رفته است.

اقتدا بر دو گونه است:

1. اقتدا در نماز: مراد از آن، متابعت مأموم از امام جماعت در افعال نماز است.

شرایط مقتدا به: مقتدابه باید عاقل، بالغ، مؤمن (--» ایمان) ، عادل و حلال زاده باشد. در صورت فقدان یکی از آن‌ها، اقتدا جایز نیست (--» امام جماعت) . از دیگر شرایط مقتدابه آن است که مأموم نباشد. بنا بر این، اقتدا به کسی که خود، به دیگری اقتدا کرده است، صحیح نیست. 1

شرایط اقتدا: نیّت اقتدا 2، تعیین امام هر چند به اشاره 3، جلوتر نبودن از امام 4، نبودن حائل - غیر از صف‌های جماعت - بین امام و مأموم به گونه‌ای که مانع دیدن امام گردد - جز در اقتدای زن بر مرد که با وجود حائل نیز درست است 5 - بلند نبودن جای امام از مکان مأموم به مقدار مُعتنابه 6 و عدم وجود فاصله زیاد غیر متعارف میان امام و مأموم 7 از شرایط صحّت اقتدا است. با نبود یکی از شرایط یاد شده، اقتدا محقّق نمی‌شود.

همچنین از شرایط صحّت اقتدا، همسان بودن نماز امام و مأموم در ساختار و هیئت است. بنا بر این، اقتدا در نماز یومیّه به امامی که نماز آیات، میّت یا عیدین (عید فطر و قربان) می‌خواند، درست نیست. 8 اختلاف نماز امام و مأموم از جهت کمیّت مانند اتمام و قصر یا نوع همچون ظهر و عصر و یا صنف مثل ادا و قضا، مانعی ندارد. 9

اقتدا در نماز‌های مستحبی جز موارد استثنا شده جایز نیست مانند نماز باران (--» نماز باران) ، عیدین، کسی که تبرّعی قضای نماز فوت شده میّتی را می‌خواند و شخصی که برای درک فضیلت نماز جماعت، نمازی را که فرادا خوانده، به جماعت اعاده می‌کند. بنابراین، مأمومی که نماز تبرّعی می‌خواند، می‌تواند به امامی که نماز یومیّه می‌گزارد، اقتدا کند. عکس آن نیز صحیح است. 10

قلمرو و اقتدا: متابعت مأموم از امام در افعال، واجب است که - به قول مشهور - به پیشی نگرفتن مأموم از امام در افعال محقّق می‌شود. برخی، متابعت را به تأخّر مأموم از امام در انجام افعال نماز، تفسیر کرده‌اند.

به قول مشهور، وجوب متابعت تعبّدی است، نه شرطی. از این رو، ترک آن موجب بطلان نماز نمی‌شود 11؛ هر چند گناه کرده است. 12 در وجوب متابعت در ذکرها جز تکبیرة الاحرام، اختلاف است، بیشتر فقها قائل به عدم وجوب آن هستند. 13

2. اقتدا در غیر نماز: اقتدا به معنای تأسّی و پیروی از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السّلام در اعمال و افعال واجبِ صادر از ایشان، واجب و در اعمال و افعال مستحب صادر از ایشان، مستحب است (--» تأسّی) .

1- العروة الوثقی 1 767.

2 - جواهر الکلام 13 230.

3 - 233.

4 - 221.

5 - 154 - 165.

6 - 165.

7 - 171.

8 - مستند الشیعة 8 168.

9 - جواهر الکلام 13 240.

10 - 243 - 246.

11 - 210.

12 - العروة الوثقی 1 785.

13 - جواهر الکلام 13 207 - 210 و مستمسک العروة 7 277.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 607

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «اقتدا» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

ائتمام، اقتدای نماز، ایتمام

اعم

احکام نماز جماعت، تأسی

اخص

اقتدا اثنای جماعت، اقتدا با حایل، اقتدا به یکدیگر، اقتدا در صف اول، اقتدای تقیهای، اقتدای خارج مسجد، اقتدای شاک در نماز، اقتدای مجدّد

به لحاظ اعاده نماز:

اقتدا به مُعید، اقتدای مُعید

به لحاظ امام جماعت:

اقتدا بدون رضایت امام، اقتدا بدون شناخت، اقتدا به امام درمحراب، اقتدا به اهل تسنن، اقتدا به تارک امر ونهی، اقتدا به توبه کننده، اقتدا به دو امام، اقتدا به روحانی، اقتدا به غیر امام، اقتدا به غیر روحانی، اقتدا به قاضی، اقتدا به قریشی، اقتدا به مجهول الحال

به لحاظ تعیین امام:

اقتدا به امام غیر معین، اقتدا به امام معین

به لحاظ جنسیت امام:

اقتدا به خنثی، اقتدا به زن، اقتدا به مرد

به لحاظ جنسیت مأموم:

اقتدای زن، اقتدای مرد

به لحاظ داخل کعبه:

اقتدا به امام داخل کعبه، اقتدای داخل کعبه به خارج کعبه

به لحاظ قبله:

اقتدای عالم قبله به مجتهد، اقتدای مجتهد به عالم قبله

به لحاظ مأموم:

اقتدای امّی، اقتدای عالم به بطلان نماز امام، اقتدای عالم به سهو امام، اقتدای نابینا

به لحاظ مسافر:

اقتدای حاضر به مسافر، اقتدای مسافر

به لحاظ نقصان امام:

اقتدا به ابرص، اقتدا به اجذم، اقتدا به اغلف، اقتدا به امام غیر صالح، اقتدا به حجام، اقتدا به عاجز، اقتدا به کودک، اقتدا به متیمم، اقتدا به محدود، اقتدا به معذور، اقتدای عارف به امی، اقتدای متقن به تمتام، اقتدای مهاجر به اعرابی

به لحاظ نوع نماز:

اقتدا در نماز استیجاری، اقتدا در نماز طواف، اقتدای نماز مستحب، اقتدای نماز واجب

وابسته

اختلاف در اجتهاد، اختلاف در تقلید، اختلاف در قبله، اقتدا شونده، اقتدا کننده، امامت جماعت، تشاح مامومین، جهل امام به نجاست، علم امام به نجاست، نسیان امام به نجاست، نماز ( فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اقتدا به زیرصفحه اقتدا/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• البیان : صفحه 131
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 6 : صفحه 18
• الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 4 : صفحه 331
• تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 231
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 13 : صفحه 230
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 607
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 3 : صفحه 317
• مهذب الاحکام جلد 7 : صفحه 404
• مهذب الاحکام جلد 8 : صفحه 170