مضاربه ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
مضاربه ( فقه ) : قراردادی که بر اساس آن، مال از مالک، عملیات تجاری بر عهده عامل و هر دو شریک در بخشی از سود
مضاربه یا قراض و مقارضه از عقود جایزالطرفین است که به وسیله آن مالک مالش را در اختیار دیگری (عامل) می‌گذارد تا او در آن تجارت کرده و هردو در سود آن شریک و سهیم باشند [۱] .
مضاربه لغت اهل عراق و قراض یا مقارضه لغت اهل حجاز است [۲] .
وجه تسمیه مضاربه از «ضرب علی الارض» به معنای سفر از جایی به جای دیگر به قصد تجارت أخذ شده است، وچون مالک نیز به نحوی در آن شریک است آن را از باب مفاعله آورده‌اند، آنان که آن را قراض و مقارضه نامیده‌اند، آن را از« قرض » به معنای قطع منشق می‌دانند. گویا مالک، مالش را از خود جدا می‌کند و به عامل می‌سپارد [۳] .
هرگاه شخصی مالی را به غیر برای تجارت بدهد چند حالت متصور است: اول آنکه بنا باشد تمام سود برای عامل باشد؛ این داخل در عنوان قرض است؛ دوم آنکه بنا باشد تمام سود برای مالک باشد، این را اصطلاحا بضاعت می‌نامند؛ سوم آنکه چیزی شرط نشود، در این صورت نیز تمام سود برای مالک خواهد بود و تحت عنوان بضاعت قرار می‌گیرد؛ چهارم آنکه سود مشترک بین مالک و عامل باشد چنین معامله‌ای را مضاربه گویند [۴] .
از نظر فقهای اسلامی عقد مضاربه، ازجمله عقود مشروع می‌باشد؛ دلیل مشروعیتش علاوه بر سیره عملی مسلمین، روایات متعددی است که در مورد مضاربه و شرایط آن وارد شده است [۵].
پانوشت
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «مضاربه ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ اسلام عامل:
- مضاربه با کافر، مضاربه با مسلمان
- به لحاظ اطلاق و تقیید:
- مضاربه به جزاف، مضاربه مطلق، مضاربه مقید
- به لحاظ تعدد متعاقدان:
- مضاربه دو نفر به دو نفر، مضاربه دو نفر به یک نفر، مضاربه واحد به اثنان، مضاربه واحد به واحد
- به لحاظ تعلیق:
- مضاربه معلق، مضاربه منجز
- به لحاظ صحت وفساد:
- مضاربه صحیح، مضاربه فاسد
- به لحاظ عقد:
- مضاربه اول، مضاربه دوم، مضاربه فضولی، مضاربه معاطاتی
- به لحاظ مال المضاربه:
- مضاربه با مال در ید غیر، مضاربه با مال یتیم، مضاربه بعد از قرض، مضاربه به پول، مضاربه به دین، مضاربه به طلا، مضاربه به عروض، مضاربه به عین، مضاربه به غیر پول، مضاربه به غیر نقدین، مضاربه به فلوس، مضاربه به مال غصبی، مضاربه به مال کودک، مضاربه به مال مجهول، مضاربه به مال مشاع، مضاربه به مال مشاهد، مضاربه به مال معلوم، مضاربه به مال معین، مضاربه به مال مفروز، مضاربه به مال ودعی، مضاربه به منافع، مضاربه به نقره، مضاربه قبل از قرض، مضاربه مال مشترک
- به لحاظ مالک مضاربه:
- مضاربه بیمار، مضاربه سفیه، مضاربه وصی
- به لحاظ نوع کار:
- مضاربه در توزیع، مضاربه در تولید، مضاربه در خدمات
وابسته
- احکام مضاربه، ارکان مضاربه، انفساخ مضاربه، اوراق بهادار مضاربه، بطلان مضاربه، بینه مضاربه، تبدیل عقد مضاربه، تجارت ( خاص )، تعلیق مضاربه، تقریر مضاربه، تنجیز مضاربه، سود مضاربه، شرایط مضاربه، شرط ضمن عقد مضاربه، شفعه در مضاربه، شهادت به مضاربه، صحت مضاربه، صلح در مضاربه، صیغه مضاربه، ضمان در مضاربه، فسخ مضاربه، مال مضاربه، مبطلات مضاربه، متعاقدان مضاربه، مشروعیت مضاربه، وصیت به مضاربه ( فقه )، وکالت در مضاربه
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مضاربه ( فقه ) به زیرصفحه مضاربه ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==magshow.php?kind=192index.php?catid=50
- الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 21 : صفحه 199
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 4 : صفحه 211
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 335
- المکاسب و البیع جلد 17 : صفحه 102
- المکاسب و البیع جلد 55 : صفحه 244، 247
- المهذب جلد 1 : صفحه 460
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 38 : صفحه 35
- تبصرة المتعلمین : صفحه 139
- تحریرالمجله جلد 3 : صفحه 285، 287
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 608
- ترمینولوژی حقوق : صفحه 539، 658
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8 : صفحه 53، 85
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 336
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 17 : صفحه 65، 67، 68، 69، 71، 88، 89، 97
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 37 : صفحه 69
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 37-2 : صفحه 49، 57، 99، 101
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 137
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 1 : صفحه 156
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 249
- مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : صفحه 11، 12، 38، 49
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 10 : صفحه 226
- مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 6 : صفحه 197، 214
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 16 : صفحه 637، 697
- نظام المضاربة فی الشریعة الاسلام الغراء جلد 1 : صفحه 12
- نظام المضاربة فی الشریعة الاسلام الغراء : صفحه 3، 11، 123