قیاس مساوی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قیاس مساوی : قیاس واجد حکمِ دارای نسبت یکسان با اصل و فرع
قیاس مساوی، قیاسی است که در آن علت در اصل و فرع به طور یکسان تحقق دارد؛ به بیان دیگر، قیاسی است که در آن نسبت حکم به فرع و اصل، یکسان است؛ برخلاف قیاس اولوی و قیاس ادنی، زیرا در قیاس اولوی، فرع نسبت به تعلق حکم به آن سزاوارتر است، چون تناسب بیشتری با آن دارد، و در قیاس ادنی، اصل به حکم سزاوارتر است، زیرا علت در اصل قوی تر است.
برای مثال، حکم حد کنیز در قرآن نصف حد زنان آزاده بیان شده است؛ ' فان اتین بفاحشة فعلیهن نصف ما علی المحصنات من العذاب؛ در صورتی که کنیزکان مرتکب فاحشه (زنا) شدند ـ و به سبب آن مستحق اجرای حد گردیدند ـ، حد آنها نصف حد زنان آزاده است ' [۱] ، حال اگر از راه قیاس عبد به کنیز، حکم به نصف بودن عقوبت و حد عبد گردد، چنین قیاسی قیاس مساوی نامیده می‌شود، زیرا نسبت این حکم به عبد و کنیز یکسان است. و نیز مانند این که سوزاندن مال یتیم، به خوردن مال وی قیاس شود، زیرا علت حرمت خوردن مال یتیم، اتلاف مال وی است و این علت به طور مساوی در سوزاندن مال وی هم وجود دارد.
پانوشت
منابع
- اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 702
- الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 83
- اصول الفقه جلد 4 : صفحه 42
- اصول الفقه : صفحه 231
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «قیاس مساوی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قیاس مساوی به زیرصفحه قیاس مساوی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.