جزای قابل تکرار
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
جزای قابل تکرار : قابلیت وقوع مکرّر جزای جمله شرطیه با تعدّد یا تکرار شرط
جزای قابل تکرار، مقابل جزای غیر قابل تکرار بوده و عبارت است از جزایی که در جمله شرطیه واقع شده و بیش از یک بار قابل انجام است، مانند: غسل که چند بار می‌توان آن را تکرار کرد؛ به خلاف جزای غیر قابل تکرار که تنها یک بار صورت می‌پذیرد و پس از آن منتفی می‌گردد، مانند قتل، در صورتی که جزا واقع شود.
توضیح:
اگر در دو یا چند جمله شرطی، شرط‌ها متعدد، ولی جزا یکی باشد، دو فرض متصور است: گاهی جزا قابل تکرار نیست، اما گاهی قابل تکرار است، مثل این که در روایت آمده:
' اذا اجنبت فاغتسل ' و ' اذا مسست میّتا فاغتسل '؛ در این مثال، اغتسال که جزا است می‌تواند با تعدد شرط، تکرار شود.
نکته:
جزای قابل تکرار دو صورت دارد:
1. گاهی از راه دلیل خاص به دست می‌آید که هر یک از دو شرط جزء سبب بوده و هیچ کدام استقلال ندارند، در چنین صورتی هر دو شرط یک جزا داشته و تکرار وجود ندارد، مثل: شرط وضو و رو به قبله بودن در ' اذا توضأت فصلّ ' و ' اذا استقبلت فصلّ '؛
2. گاهی از یک دلیل مستقل یا از ظاهر جمله‌های شرطی فهمیده می‌شود که هر کدام از دو شرط مذکور، تمام سبب بوده و در سببیت استقلال دارند نه این که جزء سبب باشند؛ در این صورت، بحث می‌شود که اگر به طور اتفاقی هر دو شرط با هم و در یک وقت یا پشت سر هم پدید آمد، چه باید کرد، آیا جزا دوبار انجام می‌شود یا یک بار. در این باره از دو جهت بحث می‌شود:
1. مقتضای قاعده و اصل اولی چیست؟
2. مقتضای اصل عملی چیست؟
و از جهت اول هم در دو مقام بحث می‌شود: تداخل اسباب؛ تداخل مسببات.
نیز ر.ک:تداخل اسباب، تداخل مسببات.
منابع
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 118
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 245
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه جزای قابل تکرار به زیرصفحه جزای قابل تکرار/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.