مصاحف عثمانی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مصاحف عثمانی : مصاحف تهیه شده توسط خلیفه سوم
به منظور پایان دادن به اختلافات میان مصاحف و نیز اختلاف قاریان در چگونگی قرائت و ضبط کلمات، مصحف‌هایی به دستور عثمان تهیه و به بلاد اسلامی فرستاده شد تا ملاک و معیاری برای سایر مصاحف باشد. از این رو به «مصاحف عثمانی» و «مصحف امام» شهرت یافتند.
تاریخ دقیق کتابت این مصحف‌ها معلوم نیست؛ ولی آن‌چه مسلم است، این مصاحف میان سال‌های 25 -30 ق نوشته شده‌اند.
عثمان همراه هر یک از مصاحف- که به بلاد معروف می‌فرستاد- شخصی را که حافظ قرآن بود، و قرائت او با گونه قرائتِ مصحف هماهنگی داشت گسیل می‌کرد، و یا شخص خاصی را در همان بلاد برای قرائت مصحف، معیّن می‌کرد. لذا زید بن ثابت را مُقرئ مصحف مدنی، عبدالله بن سائب را مقرئ مصحف مکی، مغیرة بن شهاب را مقرئ مصحف شامی، ابوعبدالرحمن سَلَمی را مقرئ مصحف کوفی، و عامر بن عبدالقیس را مقرئ مصحف بصری قرار داد.
مهم‌ترین ویژگی‌های مصاحف عثمانی:
1. همانند سایر مصاحف صحابه، سُوَر طُوال (بلند) مقدم بر سور قِصار (کوتاه) و به ترتیب کنونی قرآن مجید بوده است.
2. فاقد هر گونه علامت، اعراب و نقطه‌گذاری برای تعیین نوع حرف و حرکت آن و همچنین فاقد هر گونه علامتی دال بر تقسیمات قرآن بوده‌اند.
3. غلط‌های املایی و ناهمگونی کلمات در رسم‌الخط آنها وجود داشت.
مصاحف عثمانی از همان ابتدا مورد توجه و استقبال مسلمانان سراسر جهان اسلام قرار گرفت؛ اما اندک‌اندک پس از پیدایی تغییر و تحولات در خط و کتابت، تحت‌الشعاع مصاحفِ پس از خود واقع شد که دارای امتیازاتی نسبت به مصاحف عثمانی بودند؛ تا جایی که امروزه اثری از این مصاحف عثمانی در دست نیست.
نیز ر.ک:تعداد مصاحف عثمانی، اختلاف مصاحف.
منابع
- تاریخ القرآن : صفحه 125
- تاریخ القرآن : صفحه 95
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (349-356)
- تاریخ قرآن : صفحه (459-471)
- رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه : صفحه (107-128)
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 260
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه (79-89)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «مصاحف عثمانی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- تحسینات مصاحف عثمانی، ترتیب مصاحف عثمانی، تعداد مصاحف عثمانی، رسم عثمانی، مصحف اسماء بنت عبدالعزیز، مصحف سمرقندی، مصحف عثمان بن عفان، مصحف مسجد اعظم قرطبه، مصحف مسعود بن سعد هیتی
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مصاحف عثمانی به زیرصفحه مصاحف عثمانی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 176
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 348، (349-356)
- تاریخ القرآن : صفحه 125
- تاریخ القرآن : صفحه 95
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 91
- تاریخ قرآن : صفحه (459-471)، 545
- رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه : صفحه (107-128)
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه (79-89)
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 169، 170، 260، 400، 403
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 404