قیاس ملایم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قیاس ملایم : قیاس مبتنی بر وجود ' مناسب ملایم '
قیاس ملایم، قیاسی است که بر مبنای وجود ' مناسب ملایم ' تشکیل گردیده است. در این قیاس، ' علت جامع ' وصفی است که شارع در کلام خود عیناً به علیت آن برای حکم اصل تصریح نکرده است، ولی در کلام دیگری علیت آن وصف را برای حکم دیگری که با ' حکم اصل ' در جنس اشتراک دارد پذیرفته و به آن تصریح نموده است.
برای مثال، شارع در حدیثی فرموده است: ' لا یزوّج البکر الصغیرة الا ولیها؛ اختیار تزویج ـ ولایت بر تزویج ـ دختر نابالغ باکره با ولیّ شرعی و قانونی اواست. ' [۱]
در این نص، شارع به علت ولایت بر تزویج تصریح نکرده ـ که آیا صغیر بودن است یا باکره بودن ـ اما در سخنی دیگر، صغیر بودن را علت ولایت بر مال دختر نابالغ، ذکر نموده است. و از آن جا که ولایت بر مال، هم جنس ولایت بر تزویج است، از راه این وصف مناسب ملایم معلوم می‌شود که علت ولایت بر تزویج نیز صغیر بودن است، بنابراین حکم اصل به موردی که با آن شباهت داشته باشد از راه قیاس سرایت داده می‌شود و به این قیاس، ' قیاس مناسب ملایم ' می‌گویند؛ برای مثال، در مورد زن دیوانه که از لحاظ نقصان عقل با صغیره شباهت دارد، حکم به صحت ولایت در تزویج وی می‌شود.
نکته:
در تعریف قیاس ملایم اختلاف زیادی میان علمای اهل سنت وجود دارد و به تبع آن، این اختلاف به قیاس مناسب ملایم نیز سرایت نموده است [۲] .
نیز ر.ک:مناسب ملایم.
پانوشت
منابع
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 312
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 4,3 : صفحه 270
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 304
- المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 2 : صفحه 297
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قیاس ملایم به زیرصفحه قیاس ملایم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه (684-688)
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 270
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 3,4 : صفحه 270
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 4 : صفحه 4
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 4,3 : صفحه 270
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 312
- المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 2 : صفحه 297
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 304
- وسائل الشیعه جلد 14 : صفحه 208