عنوان اولی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
عنوان اولی : وصف ثابت برای شیء صرف نظر از عوارض خارجی
عنوان اولی، مقابل عنوان ثانوی بوده و عبارت است از وصفی که برای ذات اشیا و موضوعات ـ صرف نظر از عوارض خارجی ـ ثابت است، مانند: عنوان بیع و ربا در ' احل الله البیع و حرم الربا ' [۱] . بدیهی است، بیع و ربا از عناوینی محسوب می‌گردند که به خودی خود حکم حلیت و حرمت را برای ذات معامله به ارمغان می‌آورند، نه به ملاحظه عوارض خارجی.
توضیح:
هنگامی که شارع مقدس می‌خواهد حکمی را بر موضوعی (افعال و ذوات) بار نماید، گاهی فقط ذات و طبیعت موضوع را، صرف نظر از عوارض خارج از ذات ـ هم چون شک در حکم واقعی موضوع ـ در نظر می‌گیرد و حکم را بر آن بار می‌کند؛ یعنی موضوع را به عنوان اولی لحاظ کرده و حکم را بر آن حمل می‌کند؛ بنابراین، عنوان اولی عنوانی است که به لحاظ ذات و طبیعت موضوع و صرف نظر از عوارض خارج از ذات و لحاظ شک در حکم واقعی، بر موضوع بار می‌شود، چنان که خداوند متعال می‌فرماید: ' حرّمت علیکم المیتة ' [۲] ؛ یعنی حرمت خوردن گوشت را متوجه عنوان اولی (میته) می‌نماید، هر چند به لحاظ اضطرار و ناچاری، ممکن است عنوان ثانوی پیدا کند و خوردن میته جایز شود.
پانوشت
منابع
- اصطلاحات الاصول : صفحه 124
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 541
- اصول فقه جلد 1 : صفحه 449
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 244
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 83
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه (506-507)
- فرهنگ اصطلاحات اصولی : صفحه 186
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «عنوان اولی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه عنوان اولی به زیرصفحه عنوان اولی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با علوم اسلامی (3جلد) جلد 3 : صفحه 83
- اصطلاحات الاصول : صفحه 124
- اصول فقه جلد 1 : صفحه 449
- القرآن الکریم سوره 2 ، آیه 275
- القرآن الکریم سوره 5 ، آیه 3
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 515
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 541
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه (506-507)
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 83
- شرح اصول فقه جلد 2 : صفحه 93
- فرهنگ اصطلاحات اصولی : صفحه 186
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 244
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 336