شبهه مصداقی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
شبهه مصداقی : شک در تطبیق مصداق خارجی بر یک مفهوم
شبهه مصداقی، مقابل شبهه مفهومی بوده و در جایی است که معنای لفظی روشن می‌باشد، ولی در تطبیق آن معنا بر مصادیق خارجی شک وجود دارد، مانند این که معنای لفظ ' عالم ' برای کسی روشن است، اما شک می‌کند پدرش عالم است یا نه، یا معنای ' آب مطلق ' برای او روشن است، اما شک می‌کند آب این حوض، مطلق است یا مضاف. مورد شبهه مصداقی جایی است که چند عنوان وجود دارد و شخص در تطبیق آنها بر فرد خارجی مردد است. در مثال بالا، دو عنوان ' آب مطلق ' و ' آب مضاف ' وجود دارد و معنای هر یک روشن است؛ اما شخص در این که آب حوض تحت کدام یک از این دو عنوان قرار می‌گیرد، مردد است.
نکته اول:
در علم اصول، از شبهه مصداقی در موارد مختلف هم چون بحث عام و خاص سخن به میان آمده است، مانند این بحث که آیا تمسک به عام در شبهه مصداقی جایز است یا نه.
نکته دوم:
بعضی از اصولی‌ها معتقدند فرق میان شبهه مصداقی و موضوعی بیان نشده است و اصولی‌های شیعه معمولاً شبهه مصداقی را در اصول لفظی و شبهه موضوعی را در اصول عملی به کار می‌برند.
منابع
- الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 96
- فرهنگ اصطلاحات اصولی : صفحه 154
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه (173-174)
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 107
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 290
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 338
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 333
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 163
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «شبهه مصداقی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شبهه مصداقی به زیرصفحه شبهه مصداقی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد 2 : صفحه 617
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 459
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 253
- الرسائل : صفحه 193
- الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 96
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 392
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 107، 115
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 400
- انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 222
- بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 325
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 291
- تقریرات اصول جلد 1 : صفحه 87
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 478
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 283
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 513
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 333، 338
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه (173-174)، 174، 297
- فرهنگ اصطلاحات اصولی : صفحه 154
- کفایة الاصول : صفحه 263
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 290
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 163
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 190، 323
- مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 2 : صفحه 247
- منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 139
- نهایة الاصول : صفحه 345
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 527