سوره طه
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره طه : بیستمین سوره قرآن
«طه» در آغاز این سوره، رمزی است خطاب به پیامبر اسلام (ص) و نام سوره از آن گرفته شده است. خداوند در این سوره، داستان شگفت حضرت موسی (ع) و برخوردش با فرعون و جادوگران و شیوه انحرافی سامری در حرکت ارتجاعی او در جامعه بهسوی شرک را به پیامبر (ص) بیان کرده است تا دلگرمی پیامبر (ص) و آموزش مسلمانان فراهم آید. از این سوره به نامهای «موسی» و «کلیم» نیز یاد شده است.
غرض این سوره تذکر و یادآوری از راه انذار است؛ زیرا آیات انذار آن بر آیات تبشیرش غلبه دارد. سوره داستان هایی را بیان میکند که به هلاکت طاغیان و تکذیب کنندگان آیات خدا منتهی میشود، و حجتهای روشنی را متضمن است که عقل هر کس را ملزم به اعتراف به توحید خدای تعالی، و اجابت دعوت حق میکند، و به یادآوری آینده انسان از احوال قیامت و مواقف آن و حال نکبت بار مجرمین، و خسران ظالمین منتهی میگردد.
این آیات- به طوری که از سیاقش بر میآید- با نوعی تسلیت از رسول خدا شروع میشود، تا جان شریف خود را در واداشتن مردم به قبول دعوتش به تعب نیندازد، زیرا قرآن نازل نشده برای اینکه آن جناب خود را به زحمت بیندازد، بلکه آن تنزیلی است الهی که مردم را به خدا و آیات او تذکر میدهد تا شاید بیدار شوند و غریزه خشیت آنان هوشیار گردد، آن گاه متذکر شده به وی ایمان بیاورند و تقوی پیشه کنند، پس او غیر از تبلیغ وظیفه دیگری ندارد، اگر مردم به ترس آمدند و متذکر شدند که هیچ، وگرنه یا عذاب استیصال و خانمان برانداز منقرضشان میکند، و یا اینکه به سوی خدای خود برگشت نموده در آن عالم به وبال ظلم و فسق خود میرسند، و اعمال خود را بدون کم و زیاد مییابند، و به هر حال نمیتوانند با طغیان و تکذیب خود خدای را عاجز سازند.
سیاق آیات این سوره چنین میرساند که در مکه نازل شده، در بعضی اخبار هم آمده که آیه: «وَ اصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ» در مدینه نازل شده، و در بعضی دیگر آمده که آیه: «وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ» نیز در مدینه نازل شده است. لیکن از ناحیه لفظ خود این آیات هیچ دلیلی بر مدنی بودن آنها نیست.
یکی از آیات برجسته این سوره آیه شریفه: «اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنی» است. که با همه کوتاهیش مساله توحید را با همه اطرافش (توحید در ذات، صفات و...) متضمن است.
ویژگیهای سوره طه:
1. دارای 135 آیه به عدد کوفی، 132 آیه به عدد بصری، 134 آیه به عدد حجازی، 140 آیه به عدد شامی، 1341 یا 1534 کلمه و 5242 یا 5399 حرف است.
2. در ترتیب نزول، چهل و پنجمین و در قرآن کریم بیستمین سوره است.
3. پیش از سوره واقعه و پس از سوره مریم در مکه نازل شد؛ جز آیات 130 و 131 که مدنی است.
4. گفتهاند سه آیه منسوخ دارد.
5. از سورههای مئین و شامل نیم جزء قرآن است.
6. یازدهمین سورهای است که با حروف مقطعه آغاز میشود.
مطالب مهم سوره:
1. بیان عظمت قرآن؛ 2. داستان حضرت موسی (ع) ؛ 3. ماجرای ساحران و گوساله سامری؛ 4. داستان حضرت آدم و حوا (ع) و هبوط آنان به زمین؛ 5. مسئله معاد؛ 6. خداشناسی و صفات جلال و جمال خداوند؛ 7. مسئله شفاعت.
منابع
- جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 446
- جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 180
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 14 : صفحه 118
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 310
- تفسیر نمونه جلد 13 : صفحه (151-154)
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 61
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)
- تاریخ قرآن : صفحه 585
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 241
اصطلاحنامه
مترادفات
از واژه «سوره طه» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 001 طه، آیه 002 طه، آیه 005 طه، آیه 007 طه، آیه 015 طه، آیه 021 طه، آیه 033 طه، آیه 034 طه، آیه 039 طه، آیه 048 طه، آیه 049 طه، آیه 050 طه ( علوم قرآنی )، آیه 053 طه ( علوم قرآنی )، آیه 061 طه، آیه 063 طه، آیه 066 طه، آیه 067 طه، آیه 068 طه، آیه 069 طه، آیه 070 طه، آیه 072 طه، آیه 073 طه، آیه 074 طه، آیه 075 طه، آیه 077 طه، آیه 078 طه، آیه 080 طه، آیه 081 طه، آیه 086 طه، آیه 091 طه، آیه 092 طه، آیه 094 طه، آیه 096 طه، آیه 10 طه، آیه 102 طه، آیه 105 طه، آیه 11 طه، آیه 112 طه، آیه 113 طه، آیه 114 طه، آیه 115 طه، آیه 117 طه، آیه 118 طه، آیه 120 طه، آیه 124 طه، آیه 129 طه، آیه 131 طه، آیه 132 طه، آیه ولایت ( کلام )، آیه038 طه
نمایههای موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاحنامه).
برای دسترسی به نمایههای شامل واژه سوره طه به زیرصفحه سوره طه/نمایههای موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 14
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)، 61، 194
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 27
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 273
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 136، 197
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 241، 351
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 14 : صفحه 118
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 310
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 201، 288
- تاریخ قرآن : صفحه 585
- تفسیر نمونه جلد 13 : صفحه (151-154)
- جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 180، 446
- جواهر القرآن : صفحه 108، 180
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 241
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- علوم القرآن : صفحه 396
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 143